1.เรือนท้องถิ่นในชนบท

     เรือนท้องถิ่นในชนบทของภาคตะวันออกนั้น ปรากฏเหลืออยู่ให้เห็นได้จากกลุ่มที่เป็นชุมชนเดิมของท้องถิ่นเรือนที่ปรากฏส่วนใหญ่เป็นรูปแบบของเรือนไทยภาคกลางเช่นเดียวกับที่พบอยู่ในท้องถิ่นต่างๆ เรือนกลุ่มนี้มีข้อแตกต่างไปบ้าง ตามสภาพชุมชนและสิ่งแวดล้อม

เรือนเครื่องผูกที่ทำเป็นรูปแบบของเรือนไทย ที่พนัสนิคม จังหวัดชลบุรี

     ลักษณะทั่วไปของเรือน เป็นรูปแบบเช่นเดียวกับเรือนภาคกลาง ประเภทเรือนเครื่องสับ ลักษณะเด่นก็คือ เป็นเรือนที่ปลูกสร้างด้วยไม้จริง หรือที่เรียกกันว่า เรือนฝากระดาน หากแต่เรือนเหล่านี้อาจด้อยในเรื่องฝีมือที่วิจิตรประณีต ขนาดสัดส่วนของเรือนเป็นแบบที่ปรากฏในเรือนไทยทั่วไป คือเป็นเรือนที่มีขนาดความยาว 3 ห้อง หรือ 3 ช่วงแถว หลังคาทรงสูง มุ่งด้วยกระเบื้องริมเถา หรือจากประกอบปั้นลม หน้าจั่วมีทั้งที่เป็นจั่วภควัม จั่วใบปรือ ฝามีทั้งแบบฝาประกน ฝาสายบัว ฝาสำรวจ และฝาขัดแตะ ใต้ถุนสูง แต่ก็มีบางกลุ่มที่อยู่ถัดจากชายฝั่งทะเลเข้ามาเล็กน้อย กลุ่มนี้นิยมทำเป็นแบบใต้ถุนเตี้ย ยกระดับจากพื้นดินสูงขึ้นมาเพียงเล็กน้อย ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความมั่นคง ในยามที่มีลมแรง หรือมีพายุที่พัดจากทะเลเข้าสู่ฝั่ง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าการปรับรูปแบบให้เข้ากับสภาพแวดล้อมของทำเลที่ปลูกเรือนนั่นเอง

เรือนไทยฝาสำหรวด หลังคามุงจากแบบเดิม ที่ตำบลอ่างศิลา