สถาปัตยกรรมไทยสมัยประวัติศาสตร์

     สามารถแบ่งได้เป็นยุคๆ ได้ดังนี้

1. ยุคทวาราวดี (พุทธศตวรรษที่ 12 - 16)
2. ยุคศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 - 18)
3. ยุคลพบุรี (ราวพุทธศตวรรษที่ 12 - 18)
4. ยุคเชียงแสน (ราวพุทธศตวรรษที่ 16 - 23)
5. ยุคสุโขทัย (พุทธศตวรรษที่ 19 - 20)
6. ยุคอู่ทอง (ราวพุทธศตวรรษที่ 17 -20)
7. ยุคอยุธยา (พุทธศตวรรษที่ 20 - 23)

    1. ยุคทวาราวดี (พุทธศตวรรษที่ 12 - 16)

   จะปรากฏอยู่ในภาคกลางของประเทศไทย แถบจังหวัดนครปฐม สุพรรณบุรี สิงห์บุรี ลพบุรี ราชบุรี และ ยังกระจายไปอยู่ทุกภาคประปราย เช่นภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกและ ใต้ สถาปัตยกรรมแบบทวาราวดีมักก่ออิฐและใช้สอดิน เช่น วัดพระเมรุ และเจดีย์จุลปะโทน จังหวัดนครปฐม บางแห่งมีการใช้ศิลาแลงบ้าง เช่นก่อสร้างบริเวณฐานสถูป การก่อสร้างเจดีย์ในสมัยทวาราวดีทีพบทั้งเจดีย์ฐานสี่เหลี่ยม เจดีย์ทรงระฆังคว่ำ มียอดแหลมอยู่ด้านบน
 

     2. ยุคศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 - 18)

   พบในภาคใต้ ศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยไม่ทราบแน่ชัด ในประเทศไทยจะพบร่องรอยการ สร้างสถูปตามเมืองสำคัญ เช่น เมืองครหิ อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เมืองตามพรลิงก์ จังหวัดนครศรีธรรมราช และอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี ลักษณะของสถาปัตยกรรมแบบศรีวิชัย คือการสร้างสถูปทรงมณฑปให้มีฐานและเรือนธาตุรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ส่วนยอดเป็นเจดีย์แปดเหลี่ยม ส่วนฐานปากระฆังสร้างเป็นชึ้นลดหลั่นกันไป มีเจดีย์ประดับมุมและซุ้มบันแถลงในแต่ละทิศ ตัวอย่างเช่น พระบรมธาตุไชยา จังหวัด สุราษฎร์ธานี