เรือนไทยของเรามีบรรยากาศเย็นสบาย เป็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษของไทยเราโดยแท้ ทำไมเรือนไทยถึงเย็น มีสาเหตุใหญ่ๆ เช่น การวางผังและออกแบบตัวเรือน ที่ทำให้เรือนไทยของเรามีเอกลักษณ์ ได้แก่การออกแบบหลังคาให้สูงโปร่ง มีระเบียงและชานเล่นระดับสูงต่ำและวัสดุที่ใช้ก่อสร้าง เช่น ประตู หน้าต่าง ลูกกรง ช่องลม เป็นองค์ประกอบของเรือนไทยที่เน้นในเรื่องความโปร่งโล่ง ให้แสงและลมเข้าได้ ฝาผนังเป็นไม้ ซึ่งเป็นวัสดุที่เป็นฉนวนอันเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เรือนไทยเย็น..

       สาเหตุที่ทำให้เรือนไทยเราเย็นนั้นมีสาเหตุอยู่ที่สองประเด็นหลักก็คือ
1. การวางผังและออกแบบตัวเรือน ที่ทำให้เรือนไทยของเรามีเอกลักษณ์
2. วัสดุที่ใช้ก่อสร้าง

       1. การวางผังและออกแบบตัวเรือน ที่ทำให้เรือนไทยของเรามีเอกลักษณ์

   องค์ประกอบที่ทำให้เรือนไทยของเราเย็น คือผังของตัวเรือนไทยซึ่งเป็นต้นแบบของการวางผังบ้านแบบกลุ่ม (CLUSTER) แบบแรกที่เอื้อประโยชน์ใช้สอยมหาศาล ตามลักษณะการดำรงชีวิตของเรากับความเหมาะสมต่อสภาพภูมิอากาศ ผังเรือนไทยโดยทั่วไปแบ่งออกได้สามส่วนคือ

   1) นอกชาน

   2) ชาน หรือระเบียงชาน

   3) ตัวเรือน

   นอกชาน คือพื้นที่ที่เป็นทางหรือลานไม้เชื่อมต่อระหว่างเรือนหลายหลังเข้าด้วย บรรยากาศบริเวณนอกชานซึ่งเป็นส่วนที่เชื่อมระหว่างเรือนหลายหลังเข้าด้วยกัน มักปลูกต้นไม้ไว้ตรงกลางนอกชานเพื่อให้ความร่มรื่น สวนนอกชานส่วนใหญ่จะนิยมปลูกไม้กระถางซึ่งสามารถยกย้ายเปลี่ยนที่ได้

     ชาน คือระเบียงที่อยู่ต่อเนื่องกับตัวเรือน ระเบียงนี้จะมีหลังคาคลุมและใช้เป็นที่ใช้สอยอเนกประสงค์

    ตัวเรือนจะกำหนดเป็นห้องเพียง 1-2 ห้อง ใช้สำหรับเก็บของมีค่า เก็บเสื้อผ้า เป็นบริเวณแต่งตัว เป็นที่นอนของลูกๆที่โตแล้ว หรือกั้นเป็นห้องพระ เรือนนี้กำหนดเป็นเรือนใหญ่ เรือนเล็กมักเป็นเรือนตรงข้ามเรือนใหญ่ กั้นด้วยชาน (นอกชาน) สำหรับเป็นเรือนนอนของลูกชายคนโตในกรณีที่มีครอบครัวหรือเพื่อความเป็นสัดส่วน เรือนที่สามก็คือเรือนครัว มักวางผังตั้งฉากกับเรือนใหญ่ มีชานเป็นตัวเชื่อมเช่นกันจะใช้เป็นห้องอาหารด้วย ในเวลากลางวันจะอยู่อาศัยที่ระเบียงซึ่งมีหลังคาคลุมกันแดด แต่ไม่มีผนัง ทำให้สว่างและรับลมที่ผ่านชานเข้ามา และเมื่อแดดร่มก็จะใช้ชานสำหรับทำงานบ้านและอยู่อาศัยปกติ บริเวณทั้งสองนี้จึงไม่ร้อน เนื่องจากเป็นการใช้ตามสภาพแดดลม ในขณะที่เมื่อพลบค่ำก็จะอยู่อาศัยที่ระเบียงและเข้าเรือนนอน แนวการวางตัวเรือนจะวางตามความยาวในทิศทางตามตะวันเพื่อรับลมที่มาจากทิศใต้