การสถาปนาสาธารณรัฐโรมัน

ปี 501 ก่อนคริสตกาล พวกละตินมีการขยายอำนาจ และมีกลุ่มพาทริเชี่ยน ได้พากันรวบรวมกำลังขับไล่อีทรัสตันแล้วยึดอำนาจเหนือที่ราบละติอุมได้ทั้งหมดสถาบันกษัตริย์ถูกยึดและล้มอำนาจอย่างเด็ดขาด ใช้การปกครองด้วยระบบสาธารณรัฐ มีการตั้งตำแหน่งสำคัญ 2 ตำแหน่ง คือ Magistrates หรือ กงสุล (Consuls) ขึ้นมาปกครองโดยการคัดเลือกจากขุนนาง ให้อยู่ในวาระ 1 ปี และตั้งสภาซีเนต (Senate)ประกอบด้วยสมาชิก 300 คน อยู่ในตำแหน่งตลอดชีวิตเพื่อเป็นที่ปรึกษากงสุลพลเมืองขณะนั้นมีอยู่ 2 พวกคือ

1.พาร์ทิเชี่ยน (Particians) เป็นกลุ่มขุนนางซึ่งมีที่ดินเป็นของตนเอง มีฐานะมั่นคงและร่ำรวย ซึ่งมีจำนวน 10% ของพลเมืองทั้งหมด

2.พลีเบียนส์ (Plebeaus) มีจำนวนประมาณ 90% ประกอบอาชีพค้าขาย กรรมกร และชาวนาที่ยากจน

ที่มารูปภาพ : http://server.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-3/no25/pictur...

หลังจากขับไล่อีทรัสคันแล้ว กลุ่มพาร์ทิเชี่ยนก็กลายเป็นผู้มีอำจาจทางการเมือง  ส่วนกลุ่มพลีเบียนส์ซึ่งเป็นคนกลุ่มใหญ่ถูกจำกัดสิทธิ์ในอำนาจรัฐแต่ก็ยังสามารถสะสมเงินทองได้ฐานะของพลีเบียนส์นั้นร่ำรวยขึ้น จึงมีการณรงค์เรียกร้องสิทธิในการปกครองในปี494ก่อนคริสตกาลพลีเบียนส์ได้พากันอพยพจากกรุงโรมไปยังเนินเขาศักดิ์สิทธิ์(Sacred Mt.)เพื่อจะสร้างเมืองใหม่ขึ้นมาพอกลุ่มขุนนางทราบเรื่องเข้าก็ตกใจเพราะต้องต่างก็ต้องอาศัยกำลังของคนกลุ่มนี้เป็นแรงงานและทหารในปี 300 ก่อนคริสตกาล จึงยินยอมให้มีตัวแทนคัดเลือกเข้ามานั่งรักษาผลประโยชน์และสิทธิทางการเมืองเรียกว่า ตรีบูนส์ (Tribunes) เพื่อเข้ามานั่งในสภาซีเนต (Senate) สามารถคัดค้านหรือ วีโต (Veto = ออกคำสั่ง) หากมีการออกกฎหมายที่ขัดผลประโยชน์ สามารถให้กฎหมายนั้นตกไปตำแหน่งตรีบูน เดิมมีเพียง 2 คนต่อมากำหนดเพิ่มเป็นจำนวน10คนเป็นตำแหน่งที่สำคัญในการออกกฎหมาย หากใครทำร้ายตรีบูนส์ จะมีโทษถึงตายพลีเบียนส์ได้เรียกร้องให้มีการออกกฎหมายเป็นลายลักษณ์อักษร โดยศึกษาจากกฎหมายโซลอน (Solon) ของกรีก ปรับเป็น กฎหมาย 12 โต๊ะ (Law of twelve tables)สำเร็จและประกาศใช้ เมื่อ 450 ปีก่อนคริสตกาล

ในปี493ก่อนคริสตกาลโรมและสันนิบาตละตินคือรัฐอิสระต่างๆของละตินได้ร่วมกันเป็นพันธมิตรเพื่อป้องกันตนเองเพราะต้องทำการรบกับกรีกหลายครั้ง แต่ก็ประสบความล้มเหลว สันนิบาตละตินมีความเข้มแข็ง และได้เป็นมหาอำนาจในคาบสมุทรอิตาลี ในไม่ช้าก็ทำให้โรมต้องหวาดระแวง และต้องทำสงครามกัน เมื่อโรมชนะจึงยุบสันนิบาตละตินเสีย