อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์

ปัจจัยภูมิศาสตร์กับการตั้งถิ่นฐาน

อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ หรืออารยธรรมอิยิปต์โบราณก่อกำเนิดขึ้นบริเวณแม่น้ำไนล์ มีลักษณะเป็นแนวยาว ตั้งแต่ปลายสุดของแม่น้ำไนล์จนถึงตอนเหนือของประเทศซูดานในปัจจุบันสภาพ ภูมิประเทศของลุ่มแม่น้ำไนล์บริเวณแลุ่มแม่น้ำเป็น 2 บริเวณ ได้แก่ บริเวณอียิปต์ล่างตั้งอยู่บริเวณที่ราบปากแม่น้ำ เป็นบริเวณที่แม่น้ำไนล์แยกเป็นแม่น้ำสาขามีลักษณะรูปพัดซึ่งชาวกรีกโบราณ เรียกว่า เดลตา แล้วไหลลงทะเลเมดิเตอเรเนียน อารยธรรมโบราณของอียิปต์ได้เจริญขึ้นบริเวณแถบนี้และบริเวณอียิปต์บนได้แก่ บริเวณที่แม่น้ำไนล์ไหลผ่านหุบเขา เป็นที่ราบแคบๆขนาบด้วยหน้าผาที่ลาดกว้างยาวไปจนสุดสายตาเต็มไปด้วยเนินเขา ที่แห้งแล้ง ถัดจากหน้าผาคือ ทะเลทราย ในฤดูร้อนแม่น้ำไนล์ได้รับน้ำจาก การที่หิมะละลายในเขตที่ราบสูงเอธิโอเปีย ทำให้เกิดน้ำหลากเข้าท่วมบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำทั้งหมดในเดือนสิงหาคมถึง เดือนตุลาคมของทุกปี แต่จากการที่น้ำท่วมได้นำพาเอาดินตะกอนมาทับทมจนทำให้บริเวณดังกล่าวมีความ อุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเปรียบเหมือนโอเอซิสท่ามกลางทะเลทรายเพราะเป็นดินแดน ที่ถูกล้อมรอบและทะเลทรายซาฮารา ทิศตะวันออกและทิศใต้จดทะเลทรายนูเบียและทะเลแดงการที่มีลักษณะภูมิประเทศ ของดินแดนลุ่มแม่น้ำไนล์ถูกล้อรอบไปด้วยทะเลทราย ทำให้มีปรากฎการธรรมชาติป้องกันการรุกรานจากภายนอกทำให้ชาวอียิปต์อยู่อย่าง สันโดษ สามารถพัฒนาอารยธรรมให้มีความต่อเนื่องและมั่นคงได้เป็นระยะเวลาอันยาวนาน ซึ่งต่างจากดินแดนเมโสโปเตเมียที่เป็นดินแดนเปิดโล่งต่อการลุกล่านจากภายนอก ลักษณะภูมิอากาศของดินแดนอียิปต์เป็นทะเลทรายมีความแห้งแล้งและฝนตกมากน้อย บางปีไม่มีฝนเลยส่วนบริเวณชายฝั่งเมดิเตอร์เรเนียนมีสภาพภูมิอากาศเป็นแบบ เมดิเตอร์เรเนียนคือ จะมีภูมิอากาศในช่วงฤดูหนาวมีฝนตกเล็กน้อยและฤดูร้อนจะมีอากาศร้อนและแห้ง แล้ง ชาวอียิปต์โบราณจึงอาศัยแม่น้ำไนล์หล่อเลี้ยงชีวิต นักประวัติศาสตร์ชาวกรีกโบราณได้กล่าวถึงอียิปต์โบรณไว้ว่า “Egypt is the gift of the Nile” ดินแดนอียิปต์มีทรัพยากรไม่มากนักที่มีอยู่มากคือ หินทราย ซึ่งชาวอียิปต์นำมาใช้ก่อสร้าง ดินเหนียวนำมาทำเป็นที่อยู่อาศัย ส่วนแร่ธาตุมีทองแดงและพลอยในบริเวณคาบสมุทรซีนาย