ก.การจัดระเบียบความรู้
               ความรู้ทางคณิตศาสตร์ซึ่งชาวเมโสโปเตเมีย  และอียิปต์สั่งสมไว้นั้นได้สืบทอดมาถึงชาวกรีกโบราณ  ความรู้ทางคณิตศาสตร์มีลักษณะที่เป็นระบบคือแสดงให้เห็นความสัมพันธ์กันได้โดยตลอดตั้งแต่ความรู้ที่ง่ายที่สุดคือหลักเบื้องต้น  เช่น  สัจพจน์ (axiom)  ในเรขาคณิต  หรือจำนวนนับในเลขคณิต  ชาวกรีกได้มองเห็นระบบดังกล่าวอย่างชัดเจนและคิดว่าความรู้ของมนุษย์น่าจะต้องมีลักษณะตายตัว  เพราะหากไม่ตายตัวก็หมายความว่าสิ่งหนึ่งในขณะนี้เป็นความรู้ผู้ที่พยายามจัดระบบความรู้ได้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันอย่างสำคัญ  คือ  เปลโต  เขาไม่เพียงแต่จัดความรู้เฉพาะเรื่องเช่นการศึกษาให้มีระบบคือมีหลักสูตร  ผู้สอน  ผู้เรียน  ที่สัมพันธ์กันเท่านั้น  แต่ยังพยายามจัดความรู้หลายๆอย่างให้เข้ามาสัมพันธ์กันเป็นระบบ  ซึ่งมุ่งสู่จุดหมายเดียวกันด้วย  การจัดระบบทำนองนี้นักปรัชญารุ่นก่อนเช่น  เดโมคริตุส  ไพธากอรัสได้พยายามทำมาแล้วแต่ไม่กว้างขวางและเป็นเหตุเป็นผลเท่าเปลโต
ความรู้ทางคณิตศาสตร์ของเปลโตเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญของทฤษฎีทางดาราศาสตร์ของเขา  เปลโตถือว่าดาราศาสตร์เป็นส่วนหนึ่งของคณิตศาสตร์  เปลโตให้ความสำคัญแก่คณิตศาสตร์โดยเฉพาะเรขาคณิต  ถึงขนาดเขียนคำจารึกไว้ที่ประตูสำนักอาคาเดมี (Academy) ของเขาว่า  “ ผู้ที่ไม่ได้เรียนเรขาคณิตอย่าเข้ามาที่นี่ ”
               เปลโตรับความคิดทางดาราศาสตร์จากไพธากอรัสซึ่งเป็นนักปรัชญาและนักคณิตศาสตร์คนสำคัญ  คือ  เชื่อว่าเทหวัตถุในท้องฟ้าโคจรเป็นวงกลม  ความคิดนี้อริสโตเติลและนักปราชญ์ในยุคกลางยอมรับ
นอกจากความคิดเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ของเทหวัตถุในท้องฟ้าแล้วยังมีความเชื่ออีกอย่างหนึ่งเกิดขึ้นในระยะเดียวกัน  คือ  ความเชื่อของนักปรัชญาชื่อ  อนักซาโกรัส (Anaxagoras)  ที่เชื่อว่าโลกหรือจักรวาลมีวิญญาณ (Soul)
นอกจากเปลโตแล้วศิษย์ของเขาก็สนใจดาราศาสตร์อยู่ไม่น้อย  เอ็กโซดัส (Exodus) สามารถคำนวณปีสุริยคติว่าเท่ากับ  365  วันกับ  6  ชั่วโมง  และเชื่อว่าเทหวัตถุในท้องฟ้าโคจรรอบศูนย์กลางเป็นวงกลมโดยมีโลกเป็นศูนย์กลาง  เฮราคลีเดส  (Heracleides) ศิษย์อีกคนหนึ่งค้นพบว่าโลกหมุนรอบตัวเอง  1  รอบ  กินเวลา  24  ชั่วโมง  และดาวพุธกับดาวศุกร์โคจรรอบดวงอาทิตย์
นอกจากจะค้นคว้าด้านคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์แล้ว  ยังมีการค้นคว้าด้านพฤกษศาสตร์และกายวิภาคด้วย  เราจะเห็นผลงานเหล่านี้ได้อย่างชัดเจนในงานของอริสโตเติลศิษย์คนสำคัญของเขา

<<    2    ปัญญาความคิดสมัยเฮเลนิสติค