หลักการใส่ปุ๋ยเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อพืชมากที่สุด โดยการลงทุนน้อยที่สุดด้วยนั้น จะต้องพิจารณาถึงสิ่งต่าง ๆ ต่อไปนี้พร้อมกันไปด้วย คือ

          1. ชนิดของปุ๋ยที่ใส่ ต้องพิจารณาสิ่งต่อไปนี้ - พืชที่ปลูกต้องการธาตุอาหารหลักอะไร เช่น ปลูกพืชกินใบ ควรใส่ปุ๋ยธาตุไนโตรเจนเป็นต้น - ความสมบูรณ์ของดินที่ใช้เพาะปลูกพืช ถ้าดินมีความสมบูรณ์มาก การใส่ปุ๋ยเพิ่มก็จะใส่น้อยกว่าดินที่ไม่ค่อยสมบูรณ์
          2. อัตราของปุ๋ยที่ใส่ อัตราการใช้ปุ๋ยนั้นจะมากหรือน้อยเพียงใดนั้น ไม่ได้พิจารณาจากอัตราที่ทำให้ได้ผลผลิตมากที่สุดเท่านั้น แต่จะต้องพิจารณามาจากอัตราที่จะทำให้ได้กำไรมากที่สุด ดังนั้น เราจึงใส่ปุ๋ยให้กับพืชที่ปลูกโดยใช้อัตราปุ๋ยต่อไร่ให้ได้กำไรมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับผลผลิตที่ได้รับ
          3. ช่วงระยะเวลาที่ใส่ปุ๋ย ช่วงระยะเวลาการใส่ปุ๋ยของพืชโดยทั่วไป สามารถแบ่งออกได้ 3 ช่วง คือ
               ช่วงที่ 1 นับตั้งแต่เริ่มงอกจากเมล็ด และเจริญเติบโตในระยะแรกซึ่งเป็นไปอย่างช้า ๆ
               ช่วงที่ 2 เป็นช่วงที่พืชมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ช่วงการแตกกอของข้าว ช่วงสร้างดอก
               ช่วงที่ 3 ช่วงการสร้างเมล็ดและการสร้างผล โดยทั่วไปแล้ว ช่วงที่ 1 พืชจะมีความต้องการธาตุอาหารน้อย เพราะพืชยังเล็ก และระบบรากยังไม่มีไม่มากนัก ช่วงที่ 2 เป็นช่วงที่พืชจะมีความต้องการธาตุอาหารมากที่สุด ส่วนช่วงที่ 3 จะมีความต้องการธาตุอาหารลดลงเรื่อย ๆ จนฝัก เมล็ด หรือผลแก่เต็มที ดังนั้นจึงควรใส่ปุ๋ยในช่วงที่ 2 ให้มากเพราะเป็นระยะที่พืชต้องการมาก

การใส่แบบหว่านในนาข้าว

          4. ขอบเขตของบริเวณที่ใส่ปุ๋ย ควรปฏิบัติดังนี้
               4.1 ใส่ปุ๋ยในบริเวณรอบเขตรากพืช แต่ไม่ควรใส่ให้ชิดกับโคนต้นหรือสัมผัสกับรากพืชโดยตรง
               4.2 ควรใส่ในขณะที่ดินมีความชื้นหรือให้น้ำตามหลังจากการใส่ปุ๋ย เพื่อพืชจะสามารถนำเอาไปใช้ประโยชน์ได
               4.3 ในกรณีที่ดินมีสภาพเป็นกรดหรือด่างมากเกินไป ควรทำการปรับปรุงพื้นดินนั้นให้อยู่ในสภาพที่เป็นกลาง พอเหมาะกับการเจริญเติบโตของพืชก่อนใส่ปุ๋ย
               4.4 ในพื้นที่ที่เป็นดินเนื้อหยาบ หรือดินทราย การใส่ปุ๋ยควรแบ่งใส่หลาย ๆ ครั้ง ครั้งละน้อย ๆ เพื่อป้องกันการชะล้างปุ๋ยของน้ำ - ถ้าใส่ปุ๋ยพวกฟอสฟอรัส ควรใส่ให้ใกล้กับบริเวณรากพืช เพราะปุ๋ย ฟอสฟอรัสจะเคลื่อนที่ได้ยากมาก

การใส่ปุ๋ยไม้ผล

               4.5 การใส่ปุ๋ยแบบหว่านลงบนผิวหน้าดิน ควรทำการไถกลบปุ๋ยนั้น เพื่อป้องกันการสูญเสียธาตุอาหารของพืช ที่มีอยู่ออกไปในรูปของก๊าซ
               4.6 ถ้าพืชพวกไม้ผลหรือไม้ยืนต้น ควรใส่ปุ๋ยห่างจากโคนต้นไปตามวงรอบของรัศมีทรงพุ่ม โดยอาจทำการขุดรูรอบ ๆ รัศมีทรงพุ่ม แต่ละรูลึก 10 - 20 นิ้ว แล้วใส่ปุ๋ยลงไปและทำการกลบ เวลาใส่ปุ๋ยควรเป็นต้นฤดูฝน
               4.7 พืชที่ปลูกเป็นแถว เช่น ข้าวโพด ฝ้าย และพืชไร่อื่น ๆ การใส่ปุ๋ยทำได้โดยการโรยปุ๋ยเป็นแถวขนานกับแถวของหลุม ห่างจากหลุมประมาณ 2 นิ้ว