Phylum Arthropoda
.............................................
.....
.......
.....
..........สัตว์ที่จัดอยู่ในไฟลัมนี้เรียกว่าสัตว์ขาข้อ หรืออาร์โทรพอด (Arthropod) ซึ่งหมายถึงมีรยางค์ต่อกัน เป็นข้อๆ สัตว์กลุ่มนี้มีจำนวนมากที่สุด ประมาณ 1,200,000 ชนิด หรือกว่า 80% ของอาณาจักรสัตว์ พวกอาร์โทรพอดมีความสัมพันธ์กับพวกแอนเนลิดมากโดยเจริญมาจากพวกแอนเนลิด
........
- เป็นไฟลัมที่มีจำนวนสมาชิกมากที่สุด
- มีการลอกคราบ (Molting or ecdysis) ในระหว่างการเจริญเติบโต
- มีโครงร่างแข็งภายนอก (Exoskeleton) เป็น Chitin
- มีการแบ่งส่วนของร่างกายเป็นปล้องชัดเจน 3 คือ หัว (Head) – อก Thorax) – ท้อง (Abdomed)
- มีระบบหมุนเวียนโลหิตแบบเปิด
- ภายในมีของเหลง เรียกว่า Hemolymph
- มีช่องบรรจุ Hemolymph ขนาดใหญ่ เรียกว่า Hemocoel
- มีความหลากหลายของอวัยวะหายใจและอวัยวะขับถ่ายในแต่ละกลุ่มของ Arthropods
- มีวิวัฒนาการยาวนาน ทำให้มีความหลายหลาย และสมาชิกมากที่สุด
.......Subphylum Cheliceriformes
.......Subphylum Myriapoda
.......Subphylum Hexapoda
.......Subphylum Crustacea
Subphyla |
Example |
Cheliceriformes | แมงดาทะเล (Horse shoe crab) แมงมุม บึ้ง แมงป่อง เห็บ ไร |
Myriapoda |
ตะขาบ กิ้งกือ |
Hexapoda |
แมลงต่าง ๆ เช่น ยุง ผีเสื้อ ตั๊กแตน จิ้งหรีด จักจั่น มวน แมลงสาบ แมลงดานา ด้วง |
Crustacea |
กุ้ง กั้ง ปู ไร น้ำ เพรียงหิน เพรียงคอห่าน |
- ร่างกายส่วนหัวและส่วนอกจะรวมเป็นส่วนเดียวกัน :Cephalothorax
- ไม่มีหนวด
- มีตาเป็นตาเดี่ยว (ส่วนมาก) และมักมีตาหลายตา
- มีรยาค์ทั้งหมด 6 คู่
- คู่ที่ 1-2 เรียกว่า Pepipalp,Chericera ทำหน้าที่ในการับสัมผัสและป้อนอาหารเข้าปาก
- คู่ที่ 3-6 เรียกว่า Waling appendage สำหรับเดิน
- แลกเปลี่ยนก๊าซโดยใช้ Book lung โดยมี Hemolymph ขนส่งก๊าซที่แลกเปลี่ยนไปส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
- สำหรับแมงมุม มีต่อมพิเศษสำหรับสร้างใย (Silk gland)
ตัวอย่าง เช่น แมงดาทะเล แมงมุม บึ้ง แมงป่อง เห็บ โลน
- มีหนวด 1 คู่
- รยางค์หน้า 3 คู่ เปลี่ยนแปลงเป็นปาก :Mandible
- ลำตัวเป็นปล้อง ๆ มีรยางค์เป็นคู่ ๆ ออกมาจากปล้องแต่ละป้อง
....Class Chilopoda มีรยางค์ปล้องละ 1 คู่ ตะขาบ ตะเข็บ
....Class Dipolpoda มีรยางค์ปล้องละ 2 คู่ กิ้งกือ กระสุนพระอินทร์
- ตะขาบมีต่อมพิษอยู่ในส่วนหน้าสุดของลำตัว ช่วยในการล่าเหยื่อและป้องกันตัว
- สัตว์ในกลุ่มนี้ ได้แก่ แมลงชนิดต่าง ๆ
- มีทั้งบนบน และในน้ำจืด (ในน้ำทะเลมีบ้างแต่น้อย)
- เป็น Arthropods กลุ่มที่ประสบความสำเร็จในเรื่องการบิน
- ลำตัวแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ
.....Head ส่วนหัว มีหนวด 1 คู่
.....Thorax ส่วนอก มีรยางค์อยู่ทางด้านล่างของลำตัว อาจมีปีกอยู่ทางด้านบน
.....Abdomed
- มีหลอดเลือดใหญ่อยู่ทางด้านบน (Dorsal)
- มีเส้นประสาทใหญ่อยู่ทางด้านท้อง (Ventral nerve cord) และมีปมประสาท
- แลกเปลี่ยนก๊าซ โดยใช้ท่อลม (Trachea) ซึ่งไม่ต้องใช้เลือดในการลำเลียงก๊าซ
- ขับถ่ายโดยใช้ Mulpighian tubule ซึ่งอยู่ใกล้ชิดกับระบบย่อยอาหาร
.....Gradual metamorphosis (ค่อยเป็นค่อยไป) แมลงสาบ ตั๊กแตน จิ้งหรีด มวน แมลงดา
.....Incomplete metamorphosis ( 3ขั้น) แมลงปอ แมลงชีปะขาว
.....Complete metamorphosis (4 ขั้น) ด้วง ผีเสื้อ ยุง แมลงวัน
- มีกลุ่ม Arthropods ที่อาศัยอยู่ในน้ำ (ทั้งน้ำจืด และ น้ำทะเล)
- มีส่วนหัวกับส่วนอกเชื่อมเป็นส่วนเดียวกัน (Cephalothorax) มีส่วนแข็งครอบ เรียกว่า Carapace
- ที่ส่วนหัวมีหนวด 2 คู่ ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของกลุ่มนี้
- แลกเปลี่ยนก๊าซโดยเหงือก และขับถ่ายโดยใช้ต่อมเขียว (Coxal gland)
ตัวอย่าง เช่น กุ้ง กั้ง ปู ไร น้ำ เพรียงหิน เพรียงคอห่าน
Subphylum |
จำนวนรยางค์ |
หนวด |
แลกเปลี่ยนก๊าซ |
ตัวอย่าง |
Cheliceriforme |
6 คู่ | ไม่มี |
lung book gill book |
แมงดาทะเล แมงมุม บึ้ง แมงป่อง เห็บ โลน |
Myriapoda | ปล้องละ 1-2 คู่ | 1 คู่ | trachea | ตะขาบ ตะเข็บ กิ้งกืง กระสุนพระอินทร์ |
Hexapoda |
3 คู่ | 1 คู่ | trachea | แมลงชนิดต่าง ๆ |
Crustacea |
มากกว่า 3 คู่ | 2 คู่ | gill | กุ้ง กั้ง ปู ไร น้ำ เพียงหิน เพรียงคอห่าน |