3. การฝังใจ (Imprinting)

คือ พฤติกรรมการเรียนรู้ของสัตว์ต่อสิ่งเร้าที่เข้ามาผุกพันกับสัตว์นั้นในช่วงระยะแรก ๆ ของชีวิต ซึ่งเรียกว่า critical period (สำหรับลูกนกจะประมาณ 36 ชั่วโมง หลังจากฟักจากไข่) หลังจากเวลานี้ลูกสัตว์จะไม่ฝังใจแม้แต่แม่ของมัน

ข้อสังเกต

- เกิดความผูกพันและโต้ตอบกับสิ่งเร้าชนิดแรกที่รับรู้ได้ในขณะที่เกิดใหม่ ๆ
- เป็นพฤติกรรมที่ช่วยให้สิ่งมีชีวิตนั้น ๆ มีชีวิตอยู่รอดต่อไปได้โดยได้รับการดูแลและคุ้มภัยอันตรายจากแม่ของมันในขณะที่ยังช่วยเหลือตัวเองไม่ค่อยได้ นอกจากนี้ยังช่วยให้สัตว์แต่ละชนิดจดจำพวกของตนเองได้

ตัวอย่าง

- การเดินตามวัตถุที่เคลื่อนที่และส่งเสียงได้ของลูกนกที่ถึ่งฟักออกจากไข่
- การฝังใจต่อกลิ่นของพืชของตัวอ่อนของแมลงหวี่ที่แม่เคยไปวางไข่
- ปลาแซลมอนจะฝังใจต่อกลิ่นที่ได้สัมผัสเมื่อออกจากไข่ และเมื่อโตขึ้นถึงช่วงวางไข่ ก็จะว่ายทวนน้ำกลับไปวางไข่ยังบริเวณแหล่งน้ำจืดที่เคยฟักออกจากไข่

4. การลองผิดลองถูก (Trial and error learning)

คือ พฤติกรรมการเรียนรู้ของสัคว์ที่เผชิญกับตัวเลือกหลายตัว โดยไม่ทราบว่าตัวเลือกใดถูกต้องหรือมีผลดีหรือผลเสียต่อตนเองจึงต้องลองดูก่อน

ลักษณะสำคัญ

- สัคว์จะแสดงพฤติกรรมแก้ปัญหาเฉพาะหน้าหลาย ๆ อย่าง โดยไม่มีประสบการณ์เดิมเข้ามาเกี่ยวข้อง
- เกิดการเรียนรู้ที่จะเลือกการตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มีผลดีต่อตัวมัน และหลีกเลี่ยงการตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่ทำให้เกิดผลเสีย

ข้อสังเกต

- จำนวนครั้งที่ทำผิดขึ้นอยู่กับระดับของระบบประสาท

ตัวอย่าง

- การเคลื่อนที่ของใส้เดือนดินในกล่องรูปตัว T
- การให้หนุเดินผ่านทางวกวน (maze) เพื่อไปหาอาหาร
- การลองชิมขนมของเด็ก ๆ
- การไม่ตวัดลิ้นจับผื้งกินของคางคกหลังจากถูกผึ้งต่อยจนลิ้นบวม
- เด็กเอามือไปจับยากันยุงที่ร้อน เมื่อเกิดการเรียนรู้จะไม่ทำพฤติกรรมเช่นนี้อีก

5. การใช้เหตุผล (Reasoning หรือ Insight learning)

คือ พฤติกรรมที่สัตว์แสดงออกโดยใช้สติปัญญา ในการแก้ปัญหาต่าง ๆ (ดัดแปลงมาจากการลองผิดลองถูก) เป็นการเรียนรู้ของสัตว์ที่ตอบสนองอย่างถูกต้องต่อสิ่งแวดล้อมในครั้งแรก ๆ ทั้งที่เป็นประสบการณ์ที่แตกต่างไปจากประสบการณ์ในอดีต

ลักษณะสำคัญ

- สามารถแก้ปัญหาครั้งแรกได้อย่างถูกต้อง และรวดเร็ว
- อาศัยประสบการณ์เดิมมาประยุกต์ (แต่ไม่ใช่การลองผิดลองถูก)
- เกิดกับสัตว์ที่มีสมอง (cerebrum) เจริญดี ได้แก่ พวกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (Mammal)

ข้อสังเกต

- เป็นพฤติกรรมขั้นสูงสุดจของการเรียนรู้
- เป็นขั้นที่ต้องใช้ความสัมพันธ์ของข้อมูลต่าง ๆ ที่เคยได้รับมาเพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
- ไม่พบในสัตว์ไม่มีกระดุกสันหลัง แต่พบในคน ลิงชิมแปนซี

ตัวอย่าง

- การแก้ปัญหาของคน
- การปีนของลิงชิมแปนซีไปหยิบกล้วย ที่แขวนล่อไว้บนเพดาน