..............

...............

ตับอ่อน (Pancreas) : ตับอ่อนตั้งอยู่ที่ด้านบนซ้ายของช่องท้อง โดยวางตัวจากส่วนโค้งของลำไส้เล็กส่วนดูโอดีนัม (duodenum ) ถึงม้าม (spleen)
และด้านหลังของกระเพาะ (stomach) มีลักษณะค่อนข้างแบน มีความยาวประมาณ 12 – 15 เซนติเมตร ตับอ่อนทำหน้าที่ทั้งเป็นต่อมมีท่อคือการสร้างน้ำย่อยไปที่ลำไส้เล็กและเป็นต่อมไร้ท่อสร้างฮอร์โมนเซลล์ที่ทำหน้าที่ในการผลิตฮอร์โมนจะรวมกันเป็นกลุ่ม
มีชื่อว่าไอเลตส์ออฟแลงเกอร์ฮานส์ ( Islets of Langerhans ) มีปริมาณ 1 – 3 เปอร์เซ็นต์ของเนื้อเยื่อตับอ่อนทั้งหมด

จากการศึกษาระดับน้ำตาลในเลือดก่อนและหลังรับประทานอาหารหรือขณะออกกำลังกายของร่างกายคนปกติพบว่า

    * ก่อนรับประทานอาหารระดับน้ำตาลในเลือดจะปกติ( ระดับน้ำตาลในเลือดปกติ 80 - 100 มิลลิกรัม / 100 ลบ.ซม. )
    * หลังรับประทานอาหารได้ระยะหนึ่งระดับน้ำตาลในเลือดจะสูงมากกว่าปกติเนื่องจากมีการย่อยอาหารโดยเฉพาะพวกแป้งให้เป็นน้ำตาล
      ( ส่วนใหญ่เป็นกลูโคส )จึงถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดแต่ในระยะไม่นานระดับน้ำตาลในเลือดจะลดลงสู่ระดับปกติโดยพบว่า
      ร่างกายจะนำกลูโคสจากเลือดเปลี่ยนให้เป็นไกลโคเจน ( เป็นคาร์โบไฮเดรตชนิดหนึ่ง )เก็บสะสมไว้ในเซลล์ตับและเซลล์กลั่ามเนื้อ
    * ขณะออกกำลังกายอย่างหนักระดับน้ำตาลในเลือดจะสูงขึ้นกว่าปกติบ้างเนื่องจากร่างกายต้องการใช้น้ำตาลเพื่อสลายให้เกิด
      พลังงานร่างกายจึงนำเอา ไกลโคเจน ที่เก็บสะสมไว้ในเซลล์ตับและเซลล์กลั่ามเนื้อเปลี่ยนให้เป็นกลูโคสเพิ่มเข้าสู่กระแสเลือด
      อย่างรวดเร็วเพิ่มมากขึ้น แต่เมื่อหยุดออกกำลังกายระดับน้ำตาลในเลือดจะถูกปรับให้อยู่ในระดับปกติเช่นเดิม

การค้นคว้าของนักวืทยาศาสตร์
    

    * พอล แลงเกอร์ฮานส์ (พ.ศ. 2411) : พบกลุ่มเซลล์ที่มีลักษณะแตกต่างจากเซลล์อื่นๆในตับอ่อนกลุ่มเซลล์นี้กระจายอยู่เป็นหย่อมๆ
      จึงตั้งชื่อให้กลุ่มเซลล์นี้ว่าไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ ( Islete of Langerhans )

    * โยฮันน์ วอน เมอริช และ ออสการ์ มินคอฟสกิ (พ.ศ.2432) : ถ้าตัดตับอ่อนของสุนัขออกทำให้มีผลต่อการย่อยอาหารประเภทไขมันและมีมดขึ้นที่ปัสสาวะ
    * เฟรเดอริก จี แบนติง และ ชาร์ล เฮอร์บราต เบสต์ (พ.ศ. 2463 ) :พบว่าไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ผลิตอินซูลินออกมาเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและเป็นผู้สกัดอินซูลินได้ ทำให้ได้รับรางวัลโนเบลในปี พ.ศ. 2466

ฮอร์โมนที่สร้างจากไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
     
1. ฮอร์โมนอินซูลิน ( Insulin )
    

    แหล่งสร้าง : จากเบต้าเซลล์ ( beta cell ) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่รอบนอกของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ ( ดูภาพด้านบน )

    อวัยวะเป้าหมาย : ตับ , กล้ามเนื้อ

    หน้าที่ : ลดระดับน้ำตาลในเลือด ( ระดับน้ำตาลในเลือดปกติ 80 - 100 มิลลิกรัม / 100 ลบ.ซม. ) โดย

        * เพิ่มการนำกลูโคสเข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้อและเซลล์ตับ
        * กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนกลูโคสให้เป็นไกลโคเจน ( โมเลกุลของคาร์โบไฮเดรตที่สร้างจากกลูโคส )
          เก็บสะสมไว้ภายในเซลล์

    ความผิดปกติ : ทำให้เกิดโรคเบาหวาน( diabetes mellitus)โรคนี้เกิดจากตับอ่อนสร้าง ฮอร์โมนอินซูลิน(lnsulin) ได้น้อย
    หรือไม่ได้เลยทำให้เซลล์้ตับและเซลล์กล้ามเนื้อไม่สามารถเปลี่ยนกลูโคสในเลือดให้เป็นไกลโคเจนเก็บสะสมไว้ภายในเซลล์ได้จึงเกิด
    การสะสมของน้ำตาลในเลือดเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดมีมากเกินปกติก็จะถูกไตขับออกมาในปัสสาวะ
    ทำให้ปัสสาวะหวาน หรือมีมดขึ้นได้ จึงเรียกว่าเบาหวาน

2.  ฮอร์โมนกลูคากอน ( Glucagon )
    

    แหล่งสร้าง : จากแอลฟาเซลล์( alpha cell ) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่ส่วนในและเป็นเซลล์ส่วนใหญ่ของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ ( ดูภาพด้านบน )

    อวัยวะเป้าหมาย : ตับ , กล้ามเนื้อ

    หน้าที่ : เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด

        * กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคสปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด
        * เพิ่มการสังเคราะห์กลูโคสจากกรดอะมิโนและกรดไขมัน