การบรรเลงปี่พาทย์ในงานเทศน์มหาชาตินี้ นอกจากการโหมโรงอันเป็นประเพณีที่ไม่ว่างานชนิดใดจะต้องมีแล้ว ยังต้องบรรเลงในเวลาพระขึ้นธรรมาสน์ และพระเทศน์จบเรียงลำดับไปทุกๆ กัณฑ์ด้วย ประเพณีบรรเลงปี่พาทย์เรียงลำดับประจำกัณฑ์เทศน์มหาชาตินี้ น่าจะมีมาแล้วตั้งแต่กรุงศรีอยุธยา และอาจจะเกิดขึ้นพร้อมๆ กับการแต่งมหาชาติคำหลวงในสมัยรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถหรือรัชกาลสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมก็ได้

ดังโคลงบาท ๓ ของผู้มีนาม “รัตน” ว่า “บทหนึ่งประโคมคำ  คำหนึ่ง นับนา” กับจดหมายเหตุที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกโปรดเกล้าฯ ให้มีการเทศน์มหาชาติและมีพระบรมวงศานุวงศ์เป็นเจ้าของกัณฑ์ก็มีความตอนหนึ่งกล่าวว่า

“ครั้นจบลงกัณฑ์ใด ก็ศรัทธาสมโภชบูชา เสียงก้องโกลาหล มโหรีปี่พาทย์ กลองแขกแตรสังข์ทั้งพระคาถาพันและเรียงกัณฑ์”

ดังกล่าวมานี้ จะเห็นได้ว่าถ้าเป็นพระราชพิธีหลวงจะมีเครื่องประโคมจนถึงแตรสังข์อันถือเป็นเครื่องประโคมอย่างสูงด้วย ประเพณีประโคมอย่างนี้เข้าใจว่า คงจะได้สืบต่อแบบแผนมาจากกรุงศรีอยุธยา หาใช่เป็นของที่ทรงคิดขึ้นใหม่ในรัชกาลที่ ๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ไม่

เพลงที่ปี่พาทย์บรรเลงประกอบเทศน์มหาชาตินั้น โบราณจารย์ได้กำหนดเพลงสำหรับบรรเลงไว้โดยเฉพาะ ซึ่งล้วนเป็นเพลงหน้าพาทย์ที่เหมาะสมทั้งสิ้น

(หน้าพาทย์ เป็นศัพท์เฉพาะของดุริยางค์ไทย หมายถึง เพลงที่บรรเลงประกอบกิริยาเคลื่อนไหวของบุคคลและธรรมชาติ เช่น นั่ง นอน ยืน เดิน โลกธาตุเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น และสูญไป เป็นต้น)