พลาสติก (Plastic)

   พลาสติก (Plastic) คือ สารที่สามารถทำให้เป็นรูปต่าง ๆ ได้ด้วยความร้อน พลาสติกเป็นพอลิเมอร์ ขนาดใหญ่ มวลโมเลกุลมาก  

  สมบัติทั่วไปของพลาสติก

- มีความเสถียรมากในธรรมชาติ สลายตัวยาก มีมวลน้อย และเบา

- เป็นฉนวนความร้อนและไฟฟ้าที่ดี - ส่วนมากอ่อนตัวและหลอมเหลวเมื่อได้รับความร้อน จึงเปลี่ยนเป็นรูปต่างๆ ได้ตามประสงค์     

   ประเภทของพลาสติก

1. เทอร์มอพลาสติก เมื่อได้รับความร้อนจะอ่อนตัว และเมื่อเย็นลงจะแข็งตัว สามารถเปลี่ยนรูปได้ พลาสติกประเภทนี้โครงสร้างโมเลกุลเป็นโซ่ตรงยาว มีการเชื่อมต่อระหว่างโซ่พอลิเมอร์น้อยมาก จึงสามารถหลอมเหลว หรือเมื่อผ่านการอัดแรงมากจะไม่ทำลายโครงสร้างเดิม ตัวอย่าง พอลิเอทิลีน พอลิโพรพิลีนพอลิสไตรีน

2. พลาสติกเทอร์มอเซต จะคงรูปหลังการผ่านความร้อนหรือแรงดันเพียงครั้งเดียว เมื่อเย็นลงจะแข็งมาก ทนความร้อนและความดัน ไม่อ่อนตัวและเปลี่ยนรูปร่างไม่ได้ แต่ถ้าอุณหภูมิสูงก็จะแตกและไหม้เป็นขี้เถ้าสีดำ พลาสติกประเภทนี้โมเลกุลจะเชื่อมโยงกันเป็นร่างแหจับกันแน่น แรงยึดเหนี่ยวระหว่างโมเลกุลแข็งแรงมาก จึงไม่สามารถนำมาหลอมเหลวได้ ตัวอย่าง เมลามีน พอลิยูรีเทน  

 

พลาสติกสลายตัวได้จริง!

   หลังจากคิดค้นพัฒนามานาน  15  ปี บริษัท ICI ของอังกฤษก็เริ่มผลิตพลาสติกชนิดใหม่ซึ่งย่อยสลายได้โดยจุลินทรีย์ (Biodegradable) เรียกชื่อทางการค้าว่า BIOPOL และนำไปใช้งานได้จริง แต่ก็มีบางส่วนที่สลายไม่หมด

   BIOPOL ทำจากพอลีเมอร์ธรรมชาติที่เรียกว่า Polyhydroxybutyrate (PHB) ซึ่งเมื่อย่อยสลายแล้วจะได้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์กับน้ำ  แบคทีเรียและราที่มีอยู่ทั่วไป  จะย่อยสลายวัสดุชนิดนี้จนหมดสิ้นไปในเวลาเพียงไม่กี่สัปดาห์เท่านั้น ICI ผลิต PHB จากแบคทีเรียที่เรียกว่า Alcaligenes eutrophus ซึ่งสะสมสาร PHB ไว้ในตัวมันแบบเดียวกับที่ มนุษย์เราหลายคนสะสมไขมัน  เมื่อเลี้ยงแบคทีเรียไว้ในถังที่มีกลูโคสและสารอาหารอื่นๆ มันก็จะผลิตสาร PHB ขึ้นมาและถ้าเติมกรดอินทรีย์บางชนิดลงไปในขั้นตอนการผลิต   นักวิทยาศาสตร์สามารถปรับเปลี่ยนคุณสมบัติของ BIOPOL ให้เหมาะสมกับการใช้งานต่างๆได้ เมื่อพลาสติกนี้สลายตัว  ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่ปล่อยออกมาสู่ชั้นบรรยากาศมีปริมาณใกล้เคียงกับที่พืชใช้ในการผลิตเป็นกลูโคส  ด้วยเหตุนี้จึงไม่มีการเพิ่มปริมาณก๊าซคาร์บอนได้ออกไซด์แก่บรรยากาศของโลก  อันเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้โลกร้อนขึ้น    

*โดย  สุวิทย์  เทียมธารา, สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)