1. การจัดระเบียบการปกครองสงฆ์ แบ่งออกเป็น 4 คณะประกอบด้วย
1.1 คณะเหนือ คือคณะสงฆ์ ตามวัดต่าง ๆ ในหัวเมืองฝ่ายเหนือทั้งหมด
1.2 คณะใต้ คือคณะสงฆ์ ตามวัดต่าง ๆ ในหัวเมืองฝ่ายใต้ทั้งหมด ตั้งแต่ราชบุรีลงไป
1.3 คณะกลาง คือคณะสงฆ์ ตามวัดต่าง ๆ ในเขตแขวงกรุง
1.4 คณะอรัญวาสี คือคณะสงฆ์ ที่เล่าเรียนฝ่ายวิปัสสนาธุระ
ส่วนพระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุติกนิกายให้ขึ้นกับคณะกลาง โดยมี กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส อธิบดีสงฆ์วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เป็นผู้ดูแล

2. การสร้างและจำลองพระพุทธรูป
พระราชดำริทางพระพุทธศาสนาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มิได้จำกัดอยู่เฉพาะพระธรรมคำสอนเท่านั้น แต่มีพระราชดำริวินิจฉัยเรื่องต่าง ๆ ดังกล่าวเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงพระอัฉริยภาพและพระราชอัธยาศัยที่มุ่งตรงต่อความเป็นจริงและความ๔ุกต้อง ในเรื่องนั้น ๆ ทั้งแสดงให้เห็นว่าทรงยึดมั่นในหลักเหตุผลตามแนวแห่งพุทธวินิจฉัย ในการศึกษาและวินิจฉัยเรื่องต่าง ๆ โดยมีความจริงและความถูกต้องเป็นเป้าหมาย ในด้านปฏิมากรรม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระดำริสร้างพระพุทธรูป ซึ่งมีพุทธลักษณะแตกต่างไปจากพรพุทธรูปสมัยก่อนกล่าวคือ มีลักษณะใกล้เคียงกับมนุษย์ทั่วไปมากขึ้น พระพุทธรูปที่โปรดฯ ให้สร้าง เช่น พระสัมพุทธพรรณี พระนิรันตราย พระพุทธอังคีรส พระพุทธสิหิงจำลอง

3. การสร้างและบูรณะ ปฏิสังขรณ์วัด
มีพระราชประเพณีของพระมหากษัตริย์ไทยมาแต่โบราณที่โปรดเกล้า ฯ ให้สร้างพระอารามถวายไว้ในพระพุทธศาสนา เพื่อเป็นพระราชกุศลและเป็นการสืบอายุพระพุทธศาสนาพระอารามที่โปรดเกล้าให้สร้างนั้นเรียกว่าพระอารามหลวง วัดที่โปรดให้สร้างในกรุงเทพมหานคร ได้แก่ วัดบรมนิว วัดราชประดิษฐ์สถิตย์มหาสีมาราม วัดโสมนัสวิหาร วัดปทุมวนาราม วัดมกุฎกษัตริยาราม

4. สงสมณทูตไปลังกา เพื่อนำพระไตรปิฎกที่ยืมมาในสมัยรัชกาลที่ 3 ไปคืน โดยมีพระสงฆ์ไป 10 รูป มีพระอโนมศิริมุนี เป็นหัวหน้า ภายหลังได้เป็นสมเด็จพระพุทธาจารย์ ( สี )

5. ทรงอุปถัมภ์ศาสนาต่าง ๆ อาทิ พระราชทานที่ดินริมแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณข้างใต้อู่บางกอกด๊อก ให้ชาวคริสเตียนสร้างโบสถ์ ทรงสร้างวัดอุภัยราชบำรุง บริเวณตลาดน้อยให้กับพระญวนฝ่ายมหายาน

กลับหน้าหลัก                               หน้าถัดไป                ย้อนกลับ