เครื่องกัณฑ์ที่ถือว่าถูกแบบแผน ปรากฏในเรื่องประเพณีเทศน์มหาชาติของกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มีความตอนหนึ่งว่า

“เครื่องกัณฑ์นั้นมักมีเครื่องสรรพาหาร ผลไม้กับวัตถุปัจจัย คือ เงินตราเรานี่ดีๆ และผ้าไตรอันนี้เป็นธรรมเนียมไม่ใคร่ขาด ที่มีเครื่องบริขารอื่นต่างๆ เพิ่มเติมอีกด้วยก็มีมาก บริขารสำหรับมหาชาติที่ถือว่าถูกแบบแผนนั้นมักจัดเป็นจตุปัจจัย คือ ผ้าไตรนั้นอนุโลมเป็นตัวจีวรปัจจัย สรรพาหาร ผลไม้ อนุโลมในบิณฑบาตปัจจัย เสื่อสาด อาสนะ และไม้กวาด เลื่อย สิ่ว ขวาน อนุโลมในเสนาสนะปัจจัย ยา และเครื่องยาต่างๆ น้ำผึ้ง น้ำตาล อนุโลมในคิลานปัจจัยบริขาร”

ส่วนวัตถุปัจจัย ได้แก่ เงินเหรียญติดเทียนซึ่งปักบนเชิงรองพานตั้งไว้ หากมีผู้บริจาคเงินเป็นธนบัตรก็ใช้ไม้เล็กๆ คีบธนบัตรปักลงที่เทียนอีกทีหนึ่ง นอกจากนี้ก็ต้องจัดเตรียมเครื่องบูชากัณฑ์เทศน์ มีเทียนประจำกัณฑ์เล่มหนึ่งขนาดใหญ่ พอจุดได้ตลอดเทศน์จบกัณฑ์ ปักไว้ข้างอาสนะสงฆ์ เมื่อพระขึ้นธรรมมาสน์ เจ้าของกัณฑ์จะยกเครื่องกัณฑ์ขึ้นตั้ง กราบพระผู้จะแสดงเทศนาแล้วจึงจุดเทียนประจำกัณฑ์นี้ เครื่องบูชาอื่นๆ ที่เว้นไม่ได้ก็มีฉัตรธงรูปชายธง ธูปเทียนพระคาถา ดอกไม้อย่างละพัน เท่าจำนวนพระคาถาที่ทั้งเครื่องมีจำนวนหนึ่งพันพระคาถา มีผ้าเขียนภาพระบายสีหรือปักด้วยไหมเป็นรูปภาพประจำกัณฑ์ทั้ง ๑๓ กัณฑ์ ที่เรียกว่า “พ้าพระบฎ” หรือ “ภาพพระบฎ” มีพานหมากหรือชันใส่หมากพลูไว้ถวายพระด้วย พานหมากหรือขันใส่หมากนี้ บางแห่งก็ประดับประดาสวยงามเรียกว่า “หมากพนม” คือ เอาพานแว่นฟ้า ๒ ชั้น ใส่หมากพลูจัดเป็นรูปพุ่มประดับด้วยฟักทอง มะละกอ เครื่องสดแกะสลักประดับด้วยดอกไม้สดก็มีบ้าง สำหรับเทียนพระคาถาพันหนึ่งนั้นจะแบ่งปักลนปากขันสาคร ทำน้ำมนต์เท่าจำนวนพระคาถาของแต่ละกัณฑ์มหาชาติทั้งสิบสามกัณฑ์มีจำนวนพระคาถาตามลำกับคือ

๑)   กัณฑ์ทศพร  ๑๙  พระคาถา

๒)   กัณฑ์หิมพานต์  ๑๓๔  พระคาถา

๓)   กัณฑ์ทานกัณฑ์  ๒๐๙  พระคาถา

๔)   กัณฑ์วนประเวศน์  ๕๗  พระคาถา

๕)   กัณฑ์ชูชก  ๗๙  พระคาถา

๖)   กัณฑ์จุลพน  ๓๕  พระคาถา

๗)   กัณฑ์มหาพน  ๘๐  พระคาถา

๘)   กัณฑ์กุมาร  ๑๐๑  พระคาถา

๙)   กัณฑ์มัทรี  ๙๐  พระคาถา

๑๐) กัณฑ์สักกบรรพ  ๔๓  พระคาถา

๑๑) กัณฑ์มหาราช  ๖๙  พระคาถา

๑๒) กัณฑ์ฉกษัตริย์  ๓๖  พระคาถา

๑๓) กัณฑ์นครกัณฑ์  ๔๘  พระคาถา

ถ้าพระสงฆ์จะเทศน์กัณฑ์ทศพรก็จุดเทียนพระคาถา ๑๙ เล่ม กัณฑ์หิมพานต์จุดเทียนพระคาถา ๑๓๔ เล่ม ฯลฯ