[ กลไกการเกิดพฤติกรรมสัตว์ | พฤติกรรมสัตว์ ]
พฤติกรรม (Behavior) เป็นการตอบสนองต่อส่งเร้าของมนุษย์รูปแบบหนึ่ง พบได้ทั้งในโพรติสต์ พืช และสัตว์
การศึกษาพฤติกรรมของสิ่งมีชีวิต สามารถทำได้ 2 วิธี
- วิธีการทางสรีรวิทยา (Physiological approach) : เพื่ออธิบายพฤติกรรมในรูปกลไกการทำงานของระบบต่างๆ ซึ่งระบบต่างๆนั้นถูกควบคุมโดยระบบประสาท
- วิธีการทางจิตวิทยา (Psychological approach) : เพื่อศึกษาผลของปัจจัยรอบตัวและปัจจัยในร่างกาย ที่มีการพัฒนาและการแสดงออกพฤติกรรม ที่มองเห็นได้ชัดเจน
แผนภาพกลไกการเกิดพฤติกรรมของสัตว์
การเกิดพฤติกรรมของสิ่งมีชีวิตจะต้องมีสิ่งมากระตุ้น ( stimulus) แล้วสิ่งมีชีวิตนั้นตอบสนอง (respond) ต่อสิ่งกระตุ้นซึ่งจะออกมาในรูปแบบต่างๆ เช่น การวิ่ง การร้องไห้ การกินอาหาร การสืบพันธุ์ เป็นต้น สิ่งเร้าที่ทำให้เกิดพฤติกรรม แบ่งออกเป็น 2 แบบคือ
- สิ่งเร้าภายนอก (external stimuli) คือ สิ่งเร้าที่อยู่นอกตัวผู้แสดงพฤติกรรม เช่น อาหาร แสงสว่าง ความร้อน น้ำ สารเคมี เสียง แรงดึงดูดของโลก
- สิ่งเร้าภายใน (internal stimuli) คือ สิ่งเร้าที่อยู่ภายในตัวของผู้ที่แสดงพฤติกรรม เช่น ความกระหาย ความหิว ความต้องการทางเพศ สิ่งเร้าเหล่านี้ เป็นผลการทำงานของระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อ
ตัวอย่างพฤติกรรมของสัตว์ในไฟลัมซีเลนเทอเรต
.
........ตัวอย่างสัตว์พวกซีเลนเทอเรต เช่น ซีเเอนนีโมนี (ดอกไม้ทะเล) ระบบประสาทเริ่มพัฒนาแต่ก็ไม่มาก โดยระบบประสาทเป็นแบบข่ายใยประสาท (nerve net) ทิศทางการเคลื่อนที่ของกระแสประสาท จึงไม่มีทิศทางแน่นอน พฤติกรรมเป็นแบบง่ายๆ เช่นเดียวกับพวกโพรทิสต์ ส่วนในสิ่งมีชีวิตขั้นสูง มีระบบประสาทที่พัฒนาไปมาก ทั้งในส่วนของอวัยวะรับความรู้สึกและอวัยวะตอบสนอง ดังนั้น พฤติกรรมจึงมีความสลับซับซ้อนกว่าพวกแรกมาก สัตว์ชนิดเดียวกันหรือต่างกัน เมื่อได้รับสิ่งกระตุ้นอย่างเดียวกัน อาจแสดงพฤติกรรมเหมือนกันหรือต่างกันก็ได้ ซึ่งขึ้นอยู่กับสภาวะของสัตว์ในขณะนั้นๆ เช่น อายุ เพศ ความเจริญของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ