ช
ื่อท้องถิ่น
- ภาคกลาง เรียก กระถินไทย กระถินดอกขาว กระถินหัวหงอก
- ภาคใต้ เรียก สะตอเทศ สะตอเบา สะตอบ้าน
- ทั่วไป เรียก กระถิน กระถินน้อย กระถินบ้าน ผัก
ก้านถิน กะตง
ลักษณะทั่วไป
กระถินเป็นไม้พุ่มขนาดใหญ่ถึงไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 10 เมตร ไม่ค่อยแตกกิ่งก้านสาขา ประกอบแบบขนนก สองชั้นเรียงสลับ ก้านแขนงสั้นมีขนใบย่อยเรียงตรงข้าม รูปแถบ หรือรูปขอบขนานแกมรูปแถบปลายแหลม โคน เบี้ยว ขอบมีขนท้อง ใบสีนวล ดอกออกเป็นช่อ ช่อดอก ออกแบบ ช่อกระจุกแน่น ออกตามง่าม ใบประกอบคล้าย มะขาม ดอกเป็นดอกรวมสีขาวเป็นฝอย ฟูกลม ฝักแบนยาวประมาณ 6 เซนติเมตร กว้างประมาณ 1.5 - 2 เซนติเมตร ภายใน มีเมล็ดแบนเรียงอยู่ ใบช่อเป็นฝอยนุ่มมีกลิ่นหอมเล็กน้อยผลเป็นฝักฝักออกเป็นช่อแบน ยาว เห็นเมล็ดเป็นจุดๆ ในฝักตลอด ฝัก
การขยายพันธุ์
ปักกิ่งชำหรือใช้เมล็ดปลูก ตามชายป่าโปร่งทางภาคเหนือ และตะวันออกเฉียงเหนือ
ข้อมูลทางเภสัชวิทยา
สารสกัดจากใบกระถิน ฉีดเข้าหลอดโลหิตสุนัข ทำให้ความดันโลหิตลดลง อัตราการเต้นของหัวใจ
ช้าลง กระตุ้นการหายใจ ฤทธิ์ลดความดันโลหิต สามารถต้านได้ด้วย atropine และยาต้านฮีสตามีน
ซึ่งถ้าใช้ร่วมกันจะสามารถต้านฤทธิ์กระถินสมบูรณ์ และเมื่อใช้น้ำยาสกัดกระถินกับหัวใจที่แยกออก
มาจากตัวกบและเต่า พบว่าอัตราการบีบของหัวใจลดลง และในระบบทางเดินอาหาร ทั้งการทดลอง
พบว่าน้ำสกัดทำให้แรงตึงตัว และแรงบีบตัวเพิ่มขึ้น เมื่อทดลอง invivo การบีบของกระเพาะลำไส้ตาม
ปกติลดลง
สรรพคุณทางยา
ดอก รสมัน บำรุงตับราก รสจืดเฝื่อน ขับลม ขับระดู ขาว และ
เป็นยาอายุวัฒนะเมล็ดใช้ถ่ายพยาธิตัวกลม
(ascar iasis) เปลือก
ของกระถินมีรสฝาดเป็นยาฝาดสมาน ฝักของกระถินเป็นยาฝาดสมาน กระถินรับประทานแก้
โรคท้องร่วง สมานแผล ห้ามเลือด
คุณค่าทางโภชนาการ
ยอดอ่อนของกระถิน 100 กรัม ให้พลังงานต่อร่างกาย 62 กิโลแคลอรี ประกอบด้วยน้ำ 80.7 กรัม คาร์โบไฮเดรต 5 กรัม โปรตีน 8.4 กรัม ไขมัน 0.9 กรัม กาก 3.8 กรัม แคลเซียม 137 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 11 มิลลิกรัม เหล็ก 9.2 มิลลิกรัม วิตามินเอ 7883 IU วิตามินบีหนึ่ง 0.33 มิลลิกรัม วิตามินบีสอง 0.09 มิลลิกรัม ไนอาซีน 1.7 มิลลิกรัม วิตามินซี 8 มิลลิกรัม
ประโยชน์อื่น
เมล็ดกระถินสามารถนำมาทำเป็นเครื่องประดับหลายชนิด เช่น สายสร้อย เข็มกลัด เข็มขัด เปลือกให้เส้นใยสั้นใช้ทำ กระดาษได้ แต่คุณภาพไม่ดี ในชนบทนิยมปลูกกันเป็นแนวรั้วบ้าน ใบกระถินอุดมด้วยธาตุไนโตรเจนและเกลือโพแทสเซียม นำมาหมักเป็นปุ๋ยได้ ใบ ยอด ฝักและเมล็ดอ่อน ใช้เป็นอาหารของ วัว ควาย แพะ แกะ ไก่ ฯลฯ
คติความเชื่อ
ตามตำราหลวงกล่าวไว้ว่ากระถินเป็นไม้มงคล ที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ (อาคเนย์) โดยปลูกร่วมกับต้นสารภี เชื่อว่าจะป้องกันสิ่งเลวร้ายได้
ข้อมูลบางส่วนนำมาจาก:
สถาบันการแพทย์แผนไทย
