กิจกรรมที 7.3 การทำงานของกล้ามเนื้อยึดกระดูกที่แขน
|
กล้ามเนื้อลาย เป็นกล้ามเนื้อชนิดเดียวที่ยึดเกาะกับกระดูก ประกอบด้วยเซลล์ที่มีลักษณะยาวเหมือนเส้นใย เรียกว่า
เส้นใยกล้ามเนื้อ ( muscle fiber ) อยู่รวมกันเป็นมัด เซลล์แต่ละเซลล์ในเส้นใยกล้ามเนื้อจะมีหลายนิวเคลียส และในเส้น ใยกล้ามเนื้อแต่ละเส้นจะประกอบด้วยมัดของเส้นใยฝอย หรือเส้นใยกล้ามเนื้อเล็ก ( myofibrils ) ที่มีลักษณะเป็นท่อนยาว เรียงตัวตามแนวยาว ภายในเส้นใยฝอยจะประกอบด้วยเส้นใยเล็กๆ เรียกว่า ไมโอฟิลาเมนท์ ( myofilament ) ไมโอ- ฟิลาเมนต์ประกอบด้วยโปรตีน 2 ชนิด คือ ไมโอซิน ( myosin ) และแอกทิน ( actin ) ไมโอซินมีลักษณะเป็นเส้นใยหนา ส่วนแอกทินเป็นเส้นใยที่บางกว่า การเรียงตัวของไมโอซินและแอกทินอยู่ในแนวขนานกัน ทำให้เห็นกล้ามเนื้อเป็นลายขาวดำ สลับกัน
การหดตัวของกล้ามเนื้อลายนั้น ฮักซเลย์ และ แฮนสัน ( H.E Huxley and Jean Hanson ) ได้เสนอสมมุติฐานว่า เกิดจากการเลื่อนผ่านของแอกทินเข้าหากันโดยอาศัยพลังงานจาก ATP ในกล้ามเนื้อ และแคลเซียมไอออนซึ่งเป็นผลทำให้ กล้ามเนื้อหดตัว
การเคลื่อนไหวของสัตว์ที่อาศัยการหดตัวของกล้ามเนื้อที่ยึดติดโครงกระดูกนี้ อาศัยการทำงานร่วมกันของกล้ามเนื้อเป็น
คู่ๆ ในสภาวะตรงกันข้าม ( antagonism ) กล่าวคือ เมื่อกล้ามเนื้อด้านหนึ่งหดตัว กล้ามเนื้อด้านตรงข้ามก็จะ
คลายตัว ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวในลักษณะต่างๆ ขณะที่เกิดการเคลื่อนไหว กล้ามเนื้อด้านใดเมื่อหดตัวแล้วทำให้อวัยวะ
นั้นงอเข้า เรียกว่า กล้ามเนื้อ เฟลกเซอร์ ( flexor ) แต่กล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้อวัยวะนั้นเหยียดออกเรียกว่า
กล้ามเนื้อเอกซ์เทนเซอร์ ( extensor )
การทำงานของกล้ามเนื้อที่เห็นได้ชัดเจน ได้แก่ การทำงานของกล้ามเนื้อแขน กล้ามเนื้อแขนประกอบด้วยกล้ามเนื้อ
ไบเซพ ( biceps ) และกล้ามเนื้อไตรเซพ ( triceps ) ปลายข้างหนึ่งของกล้ามเนื้อทั้งสองยึดติดกับ
กระดูกแขนท่อนบน ส่วนปลายอีกด้านหนึ่งยึดติดอยู่กับกระดูกแขนท่อนล่าง เมื่อกล้ามเนื้อไบเซพหดตัว ทำให้แขนงอตรง
บริเวณข้อศอก ขณะที่แขนงอกล้ามเนื้อไตรเซพจะคลายตัว แต่ถ้ากล้ามเนื้อไบเซพคลายตัวจะทำให้แขนเหยียดตรงได้ ซึ่ง
ขณะนั้นกล้ามเนื้อไตรเซพจะหดตัว ดังนั้นกล้ามเนื้อไบเซพจึงเป็นกล้ามเนื้อเฟลกเซอร์ ส่วนกล้ามเนื้อไตรเซพจะเป็นกล้ามเนื้อเอกซ์เทนเซอร์