ประวัติสถานที่ “สำเพ็ง”
ภาพเปรียบเทียบย่านสำเพ็งในอดีตและปัจจุบัน
ที่มา : http://img59.imageshack.us/img59/1400/wherethisplace.jpg
http://www.thaiscooter.com/forums/attachment.php?attachmentid=120613&stc=1&d=1164431867
ที่มา : http://www.youtube.com/watch?v=EJJH6-6x21g
สำเพ็ง
ย่านการค้าสำเพ็ง เป็นย่านการค้าที่ใครหลายๆคนคงรู้จักกันดี เพราะเป็นแหล่งช็อปปิ้งที่รวมสินค้ามาไว้หลากหลายชนิด เป็นย่านที่เนืองแน่นไปด้วยผู้คนทั้งพ่อค้า แม่ค้า ประชาชนที่เข้ามเลือกซื้อ รวมไปถึงชาวต่างชาติที่มาเยี่ยมชมย่านนี้อยู่บ่อยๆ ผู้จัดทำก็เป็นอีกคนที่ชอบไปจับจ่ายซื้อของในแถบย่านนี้เพราะว่าสินค้าราคาถูกกว่าท้องตลาดทั่วไป ยิ่งถ้าชวนเพื่อนๆไปด้วย ยิ่งดีใหญ่ เพราะจะได้ช่วยกันหารเงินลงไปอีก เอาล่ะค่ะเกริ่นกันมาพอสมควรแล้ว เราไปอ่านที่มาที่ไปของคำว่า "สำเพ็ง" กันดีกว่าว่ามาจากไหน จะเป็นคำจากภาษาจีนหรือเปล่า อันนี้ผู้จัดทำต้องขออุบเอาไว้ก่อน เราลองไปอ่านพร้อมๆกันเลย :)
ย่านสำเพ็งมีที่มาในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชตอนที่พระองค์ทรงสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีในพุทธศักราช ๒๓๒๕ พระองค์ทรงโปรดให้ชาวจีนซึ่งตั้งหลักแหล่งอยู่ที่ท่าเตียน และบริเวณใกล้เคียงมาตั้งแต่สมัยธนบุรีไปอยู่สำเพ็ง ซึ่งนอกเขตกำแพงพระนครทางด้านตะวันตกเฉียงใต้ โดยมีอาณาบริเวณตั้งแต่คลองวัดสามปลื้ม (วัดจักรวรรดิราชาวาส) จนถึงคลองวัดสามเพ็ง (วัดปทุมคงคา) ทั้งนี้เพื่อใช้ที่ดินเดิมซึ่งเป็นที่ดอน และอยู่กึ่งกลางพระนคร เป็นที่ตั้งของพระบรมมหาราชวัง ศูนย์กลางการบริหารราชการแผ่นดินของราชวงศ์ใหม่ กับทั้งเพื่อให้เป็นไปตามนโยบายของทางการไทยในการควบคุมชาวต่างชาติ ให้ตั้งชุมชนอยู่เรียงรายนอกเขตกำแพงพระนคร เป็นการป้องกันมิให้ท้าทายอำนาจทางการเมืองได้ง่าย อันเป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยา
คำว่า สำเพ็ง ยังไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่า มีที่มาจากไหน และมีความหมายอย่างไร มีผู้รู้ให้คำสันนิษฐานเป็นหลายประการ ดังนี้
ประการแรก คำสำเพ็งนี้น่าจะเพี้ยนมาจากคำว่า “สามแผ่น” อันหมายถึงลักษณะภูมิประเทศของย่านนั้นที่มีคลองขวางอยู่ ๒ คลอง ได้แก่ คลองเหนือวัดสำเพ็งและคลองวัดสามปลื้ม ทำให้ตัดแผ่นดินออกเป็นสามตอนหรือสามแผ่น คือ แผ่นวัดสำเพ็งตอนหนึ่ง และแผ่นวัดสามปลื้มอีกตอนหนึ่ง คนทั่วไปจึงเรียกย่านนี้ว่า “สามแผ่นดิน” หรือ “สามแผ่น” คำว่า สามแผ่นนี้ต่อมาเพี้ยนไปจามสำเนียงคนจีนว่า “สำเพ็ง”
ประการที่ ๒ คำสำเพ็งนี้น่าจะเพี้ยนมาจาก “สามแพร่ง” ซึ่งก็เป็นส่วนหนึ่งของลักษณะภูมิประเทศในย่านนี้
ประการสุดท้าย มีผู้สันนิษฐานว่า คำสำเพ็ง น่าจะมาจากชื่อพืช ตระกูลเฟิร์นชนิดหนึ่ง มีลัษณะคล้ายใบโหระพา เรียกว่า “ลำเพ็ง” พืชชนิดนี้มีขึ้นทั่วไปในบริเวณดังกล่าว ผู้คนจึงเรียกบริเวณนี้ว่า ลำเพ็ง และเพี้ยนเป็น “สำเพ็ง” ในที่สุด
ข้อสันนิษฐานทั้ง ๓ ประการนี้ก็ยังไม่มีหลักฐานเอกสารปรากฏ แต่คำว่าสำเพ็งที่ปรากฏหลักฐานคือชื่อสถานที่ โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งโปรดให้สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี้นั้น โปรดให้ย้ายพระยาราชาเศรษฐีกับพรรคพวกจีนซึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่ ณ ที่ซึ่งมีพระราชประสงค์จะสร้างพระบรมมหาราชวังไปอยู่ ณ บริเวณที่เรียกว่า “สำเพ็ง”
สำเพ็งในครั้วนั้นเป็นท้องที่เปลี่ยวรกรุงรังด้วยป่าหญ้า อยู่นอกกำแพงพระนคร ซึ่งก็ได้วิวัฒนาการเจริญรุ่งเรืองมาเป็นลำดับ จนปัจจุบันเมื่อกล่าวถึงชื่อสำเพ็งจะคิดถึงย่านการค้าเก่าและสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งในอดีตของกรุงเทพมหานคร