เนื้อเรื่องโดยย่อ

               ของสามัคคีเภทคำฉันท์มีว่าสมัยก่อนที่พระพุทธเจ้าจะปรินิพพานไม่นานนักพระเจ้าอชาตศัตรูทรงครองราชสมบัติ

        ที่นครราชคฤห์ แคว้นมคธ พระองค์ทรงมีวัสสการพราหมณ์ ผู้ฉลาดและรอบรู้ศิลปศาสตร์ เป็นที่ปรึกษาราชกิจทั่วไป 

        ขณะนั้นทรงปรารภจะแผ่พระราชอาณาเขตเข้าไปถึงแคว้นวัชชี แต่กริ่งเกรงว่ามิอาจเอาชนะได้ด้วยการส่งกองทัพเข้า

        รุกรานเนื่องจากบรรดากษัตริย์ลิจฉวีมีความสามัคคีสูง และการปกครองอาณาประชาราษฎ์รด้วยธรรม อันนำความเจริญ

        เข้มแข็งมาสู่แว่นแคว้นพระเจ้าอชาตศัตรูทรงหารือเรื่องนี้เป็นการเฉพาะกับวัสสการพราหมณ์จึงเห็นแจ้งในอุบายจะเอาชนะ

        ด้วยปัญญาวันหนึ่งพระเจ้าอชาตศัตรูเสด็จออกว่าราชการ พร้อมพรั่งด้วยเสนาอำมาตย์ชั้นผู้ใหญ่เมื่อเสร็จวาระเรื่องอื่นๆลง

        แล้วจึงตรัสในเชิงหารือว่า หากพระองค์จะยกทัพไปปราบแคว้นวัชชีใครจะเห็นคัดค้านประการใดวัสสการพราหมณ์ฉวย

        โอกาสเหมาะกับอุบายตนที่วางไว้ก็กราบทูลท้วงว่าเห็นทีจะเอาชนะไม่ได้เลย เพราะกษัตริย์ลิจฉวีทุกองค์ล้วนผูกพัน

        เป็นกัลยาณมิตรอย่างมั่นคงมีความสามารถในการศึกและกล้าหาญ  อีกทั้งโลกจะติเตียน หากฝ่ายมคธจงใจประทุษร้าย

        รุกรานเมืองอื่น  ขอให้ยับยั้งการทำศึกเอาไว้เพื่อความสงบของประชาราษฎร์พระเจ้าอชาตศัตรูทรงแสร้งแสดงพระอาการ

        พิโรธหนัก  ถึงขั้นรับสั่งจะให้ประหารชีวิตเสีย  แต่ทรงเห็นว่าวัสสการพราหมณ์รับราชการมานาน จึงลดโทษการดูหมิ่นพระ

        บรมเดชานุภาพ ครั้งนั้น  เพียงแค่ลงพระราชอาญาเฆี่ยนตีอย่างแสนสาหัสจนสลบไสล ถูกโกนหัวประจานและเนรเทศออก

        ไปจากแคว้นมคธข่าววัสสการพราหมณ์เดินทางไปถึงนครเวสาลีเมืองหลวงของแคว้นวัชชีทราบไปถึงพระกรรณของหมู่

        กษัตริย์ลิจฉวี จึงรับสั่งให้เจ้าพนักงานตีกลองสำคัญเรียกประชุมราชสภาว่าควรจะขับไล่หรือเลี้ยงเอาไว้ดีในที่สุดที่ประชุม

        ราชสภาลงมติให้นำเข้าเฝ้าเพื่อหยั่งท่าทีและฟังคารมก่อนแต่หลังจากกษัตริย์ลิจฉวีทรงซักไซ้ไล่เลียงด้วยประการต่างๆก็

        หลงกลวัสสการพราหมณ์ทรงรับไว้ทำราชการในตำแหน่งอำมาตย์ผู้พิจารณาพิพากษาคดีและตั้งเป็นครูฝึกสอนศิลปวิทยา

        แก่ ราชกุมารของเหล่ากษัตริย์ลิจฉวีด้วย จากนั้นต่อมาพราหมณ์เฒ่าก็ทำที่ปฎิบัติงานในหน้าที่อย่างดีไม่มีสิ่งใดบกพร่อง

        จนหมู่กษัตริย์ลิจฉวีไว้วางพระทัยแผนการทำลายความสามัคคีได้เริ่มจาก วัสสการพราหมณ์ใช้กลอุบายให้บรรดาราชโอรส

        กษัตริย์ลิจฉวีระแวงกัน  โดยแกล้งเชิญแต่ละองค์ไปพบเป็นการส่วนตัวแล้วถามปัญหาธรรมดาที่รู้ๆกันอยู่เมื่อองค์อื่นซักเรื่อง

        ราวว่าสนทนาอะไรกับอาจารย์บ้าง  แม้ราชกุมารองค์นั้นจะตอบความจริง แต่ก็ไม่มีใครเชื่อถือ ก่อให้เกิดความระแวงและ

        แตกร้าวในบรรดาราชกุมาร  กระทั่งลุกลามไปสู่กษัตริย์ลิจฉวี ผู้เป้นพระราชบิดาทุกองค์ทำให้ความสามัคคีค่อยๆ เสื่อมลง

        จนกระทั่งไม่เข้าร่วมประชุมราชสภา  หรือได้ยินเสียงกลองก็ไม่สนใจประชุม เมื่อมาถึงขั้นนี้วัสสการพราหรณ์จึงลอบส่งข่าว

        ไปให้พระเจ้าอชาตศัตรูยกทัพมาตีแคว้นวัชชีได้เป็นผลสำเร็จสามัคคีเภทคำฉันท์แต่งขึ้นเพื่อมุ่งสรรเสริญธรรมแห่งความ

         สามัคคีเป็นแก่นของเรื่อง และหลักธรรมข้อนี้ไม่ล้าสมัย  สามารถยังประโยชน์ให้เกิดขึ้นแก่หมู่ชนที่มีความพร้อมเพรียง

         กันพัฒนาสังคม  หากนำมาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง 

แก่นเรื่อง

1. โทษของการแตกสามัคคี

2. การใช้สติปัญญาเอาชนะฝ่ายศัตรู

3. การใช้วิจารณญานก่อนที่จะตัดสินใจทำสิ่งใดย่อมเป็นการดี

4. การถือความคิดของตนเป็นใหญ่และทะนงตนว่าดีกว่าผู้อื่นย่อมทำให้เกิดความเสียหายต่อส่วนรวม 

                                                                                    กลับหน้าหลัก