แคว้นนครศรีธรรมราช เป็นแคว้นใหญ่ในภาคใต้ได้มีความสัมพันธ์กับอาณาจักร สุโขทัย อย่างใกล้ชิด ทางด้านวัฒนธรรม โดยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ทรงผูกมิตรไมตรีกับกษัตริย์ เมืองนครศรีธรรมราชาให้ช่วยติดต่อขอพระพุทธสิหิงค์ จากลังกากลับมา ประดิษฐานที่กรุงสุโขทัย และสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ทรงนิมนต์พระสงฆ์ ลัทธิลังกาวงศ์ มาจากเมืองนครศรีธรรมราชขึ้นมาเผยแผ่ พระพุทธศาสนา ที่กรุงสุโขทัยทุกๆวันธรรมสวนะ

เมืองนครศรีธรรมราชกับกรุงสุโขทัย แสงอาทิตย์อาบฟ้า เมืองนครศรีธรรมราชก็เข้าสู่สมัยอาณาจักรสุโขทัย ขณะนั้นองค์มหาราชนามว่า "พ่อขุนรามคำแหง" และผู้ครองนครศรีธรรมราชสมัยนั้นก็คือ "พระเจ้าจันทรภาณุ" ทรงมีพระปรีชาสามารถมากขยายราชอาณาเขตของเมืองนครศรีธรรมราชครอบคลุมเมืองบริวาร นครศรีธรรมราชครั้งนั้นกว้างขวาง มีเมืองรายรอบ 12 เมือง เรียกว่า เมืองสิบสองนักษัตร ตั้งแต่ชุมพรลงไปถึงเมืองปาหัง กลันตัน ไทรบุรีกับนครศรีธรรมราชยังเคยกรีฑาทัพเรือไปตีลังกาถึง 2 ครั้ง

นอกจากนี้ ยังพบร่อยรอยความสัมพันธ์และยกทัพสู้รบกันระหว่างนครศรีธรรมราชกับเขมรโบราณ ละโว้ ตลอดจนชวาโบราณในการนั้นพระเจ้าจันทรภาณุ ทรงสร้างความเรืองรองให้กับพระพุทธศาสนาแก่เมืองนครศรีธรรมราช โดยการเจริญสัมพันธไมตรีกับกรุงสุโขทัย พ่อขุนรามคำแหงได้เสด็จมายังเมืองนคร เพื่ออัญเชิญพระเถระชั้นสูงของเมืองนคร ไปสร้างความรุ่งเรืองให้กับเมืองสุโขทัย ดังปรากฎในศิลาจารึกที่ว่า "พ่อขุนรามคำแหงกระทำโอยทานแก่มหาเถระสังฆปราชญ์ เรียนจบปิฎกไตร หลวกกว่าปูครูในเมืองนี้ทุกคนลุกแต่ศรีธรรมราชมา" และที่สำคัญกว่านั้นพระองค์ยังนิมนต์พระสงฆ์ผู้สำเร็จพระไตรปิฎก มาให้เผยแพร่พระพุทธศาสนา และมาเป็นที่ปรึกษาในการประดิษฐ์ตัวหนังสือไทยซึ่งจารึกเป็นครั้งแรก ใครเลยจะรู้ว่าที่มาแห่งพระพุทธศาสนาและตัวอักษรไทยบอกความเป็นมาของเมืองไทยนั้น จะมาจากเมืองนครศรีธรรมราช…..