ยาเสพติด หมายถึง สารหรือยาที่อาจเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากธรรมชาติ หรือจากการสังเคราะห์  ซึ่งเมื่อเสพเข้าสู่ร่างกายไม่ว่าจะโดยการกิน ดม สูบ ฉีด หรือด้วยวิธีการใดๆ แล้วจะทำให้เกิดผลต่อร่างกายและจิตใจ ในลักษณะสำคัญ เช่น

            ต้องเพิ่มขนาดการเสพขึ้นเรื่อย ๆ

           มีอาการอยากยาเมื่อขาดยา

           มีความต้องการเสพทั้งทางร่างกาย  และจิตใจอย่างรุ่นแรงและต่อเนื่อง

           สุขภาพโดยทั่วไปจะทรุดโทรมลง

  ประเภทของ...ยาเสพติด

ยาเสพติดจำแนกตามการออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง แบ่งเป็น 4 ประเภท คือ

1. ประเภทกดประสาท ได้แก่ ฝิ่น มอร์ฟีน เฮโรอีน ยานอนหลับ ยาระงับประสาท ยากล่อมประสาท เครื่องดื่มมึนเมาทุกชนิด รวมทั้งสารระเหย เช่น ทินเนอร์ น้ำมันเบนซิน แล็กเกอร์ กาว เป็นต้น  มักพบว่าผู้เสพติดจะมีอาการอ่อนเพลีย ฟุ้งซ่าน อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่ายมีปฏิกิริยาตอบสนองในภาวะฉุกเฉินช้า  เวลาขับรถจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย

2. ประเภทกระตุ้นประสาท  ได้แก่ ยาบ้า  กระท่อม  โคเคน  มักพบว่า  ผู้เสพติดจะมีอาการหงุดหงิด  กระวนกระวาย  จิตใจสับสน  หวาดระแวง  บางครั้ง  มีอาการก้าวร้าว  คลุ้มคลั่ง  ทำในสิ่งที่คนปกติไม่กล้าทำ  เช่น  ทำร้ายตนเอง  หรือฆ่าผู้อื่น

3. ประเภทหลอนประสาท  ได้แก่แอลเอสดีเห็ดขี้ควาย  เป็นต้น  ผู้เสพติดจะมีอาการประสาทหลอน  ฝันเฟื่อง  เห็นแสงสี  วิจิตรพิสดาร  หรือเห็นภาพหลอนที่น่าเกลียดน่ากลัว  ฝันเฟื่อง  เห็นแสงสี  วิจิตรพิสดารหรือเห็นภาพหลอนที่น่าเกลียดน่ากลัว  หูแว่ว  ได้ยินเสียงประหลานควบคุมตนเองไม่ได้  ในที่สุดมักป่วยเป็นโรคจิต

4. ประเภทออกฤทธิ์ผสมผสาน  คือทั้งกระตุ้น  กด และหลอนประสาทร่วมกัน  ได้แก่  กัญชา  ผู้เสพติดมักมีอาการ  หวาดระแวง  ความคิดสับสน  เห็นภาพลวงตา  หูแว่ว  ควบคุมตนเองไม่ได้  มีอุปนิสัยใจคอผิดเพี้ยน  และสุดท้ายจะกลายเป็นโรคจิต

            สาเหตุของการติด...ยาเสพติด

             การติดยาเสพติดอาจเกิดขึ้นได้  เนื่องจาก...

             ความอยากรู้ ยากลอง ด้วยความคึกคะนอง

             เพื่อนชวน  หรือต้องการให้เป็นที่ยอมรับจากกลุ่มเพื่อน

             มีความเชื่อในทางที่ผิด  เช่น  เชื่อว่ายาเสพติดบางชนิดอาจช่วยให้สบายใจ  ลืมความทุกข์  หรือช่วยให้ทำงานได้มาก ๆ

             ขาดความระมัดระวังในการใช้ยา  เพราะคุณสมบัติของยาบางชนิด  อาจทำให้ผู้ใช้ยาเกิดการเสพติดได้โดยไม่รู้ตัว  หากใช้ยาอย่างพร่ำเพรื่อ  หรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานโดยขาดการแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกร

             สภาพแวดล้อม  ถิ่นที่อยู่อาศัย  มีการค้ายาเสพติดหรือมีผู้ติดยาเสพติด

             ถูกหลอกให้ใช้ยาเสพติดโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์

             เพื่อหนีปัญหา  เมื่อมีปัญหาแล้วไม่สามารถแก้ปัญหาให้กับตัวเองได้

            การสังเกตผู้ติดยาเสพติด

ยาเสพติด  หากเสพจนติด เลิกไม่ได้  จะส่งผลให้ร่างกาย  จิตใจและความประพฤติของผู้เสพเปลี่ยนไปจากเดิม  ที่อาจสังเกตพบได้  คือ

            ร่างกายทรุดโทรม  ซูบผอม

            อารมณ์ฉุนเฉียว  จึงมักพบผู้เสพชอบทะเลาะวิวาท  และทำร้ายผู้อื่น  หรือในทางกลับกัน  บางคนอาจเงียบขรึมผิดปกติชอบแยกตัวอยู่คนเดียว  หนีออกจากพรรคพวก  เพื่อนฝูง

            ถ้าผู้เสพเป็นนักเรียน  จะมีผลการเรียนแย่ลง  ถ้าเป็นคนทำงานประสิทธิภาพในการทำงานจะลดลง  หรือไม่ยอมทำงานเลย

            ใส่เสื้อแขนยาวตลอดเวลา  เพื่อปกปิดรอยเข็มฉีดยาบริเวณท้องแขนด้านใน  หรือรอยกรีดตรงต้นแขนด้านใน

            ติดต่อกับเพื่อนแปลก ๆ ใหม่ ๆ ซึ่งมีพฤติกรรมผิดปกติ

            ขอเงินจากผู้ปกครองเพิ่ม  หรือยืมเงินจากเพื่อนฝูงเสมอเพื่อนำไปซื้อยาเสพติด

            ขโมย ฉกชิงวิ่งราว  เพื่อหาเงินไปซื้อยาเสพติด

            ผู้ติดยาเสพติดบางชนิด  เช่น  เฮโรอีน  จะมีอาการอยากยาบางคนมีอาการ  รุนแรง  ถึงขั้นลงแดง

ยาเสพติดป้องกันได้

1.ป้องกันตนเอง ทำได้โดย ศึกษาหาความรู้ เพื่อให้รู้เท่าทันโทษพิษภัยของยาเสพติด ไม่ทดลองใช้ยาเสพติดทุกชนิดและปฏิเสธเมื่อถูกชักชวน ระมัดระวังเรื่องการใช้ยา เพราะยาบางชนิดอาจทำให้เสพติดได้ ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ เลือกคบเพื่อนดี ที่ชักชวนกันไปในทางสร้างสรรค์ เมื่อมีปัญหาชีวิต ควรหาหนทางแก้ไขที่ไม่ข้องเกี่ยวกับยาเสพติดหากแก้ไขไม่ได้ควรปรึกษาผู้ใหญ่

            2. ป้องกันครอบครัว ทำได้โดย การสร้างความรัก ความอบอุ่นและความสัมพันธ์อันดีระหว่างสมาชิกในครอบครัว รู้และปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ของตนเอง ดูแลสมาชิกในครอบครัว ไม่ให้ข้องเกี่ยวกับยาเสพติด ให้กำลังใจและหาทางแก้ไข หากพบว่าสมาชิกในครอบครัวติดยาเสพติด

            3. ป้องกันชุมชน ทำได้โดย ช่วยชุมชนในการต่อต้านยาเสพติด เมื่อทราบแหล่งเสพ แหล่งค้า หรือผลิตยาเสพติด ควรแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบทันที