วรรณกรรม ตอน ตำนานวัดไลย์ และพระศรีอาริย์
วรรณกรรม ตอน ตำนานวัดไลย์ และ พระศรีอาริย์
วัดไลย์ อยู่ริมน้ำบางขาม ในเขตตำบลเขาสมอคอน สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเคยเสด็จไปวัดนี้ และทรงกล่าวไว้ในพระนิพนธ์เรื่องเที่ยวตามทางรถไฟไว้ว่า “วัดไลย์อยู่ริมน้ำบางขาม พ้นเขาสมอคอนไปทางตะวันตกไม่ห่างนัก เป็นวัดเก่าชั้นแรกตั้งกรุงศรีอยุธยา แล้วปฏิสังขรณ์เมื่อรัชกาลสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ ยังมีลายภาพของเก่าปั้นเรื่องทศชาติ และเรื่องปฐมสมโพธิงามน่าดูนัก ที่วัดไลย์นี้มีรูปพระศรีอาริย์เป็นของสำคัญอีกอย่างหนึ่งซึ่งผู้คนนับถือกันมาแต่โบราณ เมื่อรัชกาลที่ 5 ไฟป่าไหม้วิหารรูปพระศรีอาริย์ชำรุดไป พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯให้อัญเชิญลงมาปฏิสังขรณ์ในกรุงเทพฯ แล้วคืนกลับไปประดิษฐานอย่างเดิม ถึงเทศกาลราษฎรยังเชิญออกแห่เป็นประเพณีเมืองมาทุกปีมิได้ขาด” ปัจจุบันทางวัดได้ก่อสร้างวิหารสำหรับประดิษฐานพระศรีอาริย์ขึ้นใหม่ ด้านหน้าเป็นรูปมณฑลจตุรมุขแลดูสง่างามมาก นอกจากนี้แล้วยังมีสิ่งที่น่าสนใจอีกหลายอย่าง เช่น พระวิหาร ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนต้น คือ มีลักษณะเจาะช่องผนังแทนหน้าต่าง ๆ ภายในมีพระประธานขนาดใหญ่ปางมารวิชัย ลงรักปิดทอง มีซุ้มเรือนแก้วแบบพระพุทธชินราช จังหวัดพิษณุโลก ด้านหน้าและด้านหลังของพระวิหารมีภาพปูนปั้นเรื่องทศชาติ และเรื่องปฐมสมโพธิ ซึ่งนับว่าเป็นภาพประติมากรรมฝาผนังขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญยิ่งชิ้นหนึ่งของชาติ
วัดไลย์เขตท่าวุ้ง | ที่ผดุงศาสนา |
ตำนานเล่าขานมา | เรื่องบูชาพระศรีอาริย์ |
ครั้งหนึ่งนมนานมา | เฒ่ามณฑาน่าสงสาร |
หวังชีพยืนยาวนาน | หลายสถานมุ่งทำดี |
อาทิบำเพ็ญบุญ | เพื่อก่อหนุนให้ชีพนี้ |
ยั่งยืนเป็นหมื่นปี | ระพระศรีอาริย์มาโปรดคน |
ด้วยและสังขาร | หนุมานตามกาลหนีไม่พ้น |
จึงบอกลูกหลานตน | เก็บศพจนเกินเจ็ดวัน |
อำนาจแห่งความดี | ที่เคยมีพบสุขสันต์ |
พระอินทร์มาโปรดพลัน | รับชีวันตามณฑา |
แล้วเล่าความเป็นไป | เกี่ยวเนื่องในพระศาสนา |
พระศรีอารย์จุติมา | จากฟากฟ้า ณ วัดไลย์ |
บวชพระหลายพรรษา | เพื่อกลับมาตรัสรู้ใหม่ |
ก่อนส่งวิญญาณไป | มณฑาไซร้กลับร่างคืน |
ดอกบัวกายสิทธิ์ | จำฝังจิตอย่าคิดฝืน |
ชีวารครากลับคืน | นำยื่นพระศรีอาริย์ไว |
หากคนธรรมดา | มองด้วยตาไม่เห็นได้ |
เสร็จสั่งทุกอย่างไป | แล้วคืนให้ชีพมณฑา |
ลูกหลานพลันตกใจ | ตาฟื้นใหม่กลับหรรษา |
ชีพฟื้นคืนกลับมา | เพราะเหตุว่าพบพระอินทร์ |
จึงเล่าความเป็นไป | ทุกเรื่องไขจนหมดสิ้น |
ความหลังยังยลยิน | สืบหาถิ่นที่วัดไลย์ |
ไปพบพุทธสถาน | ตามคำขานพระอินทร์ไข |
ดอกบัวนำไปให้ | พระศรีอาริย์ไว้ดังจำนง |
เสร็จสิ้นคำสวดพระ | บทธรรมะแกรีบส่ง |
บัวงามตามจิตประสงค์ | พระทุกองค์กลับเฉยไป |
จึงถามสามเณร | ตนจะเห็นพระอีกไหม |
นอกเหนือที่ผ่านไป | มีองค์ใดมิได้มา |
ยังมีอีกองค์หนึ่ง | อาพาธลงบัดนี้หนา |
จำวัดพักกายา | เณรตอบมาไม่รารอ |
ตาเฒ่าเมื่อเข้าใจ | จึงรีบไปอย่างไวหนอ |
พระศรีอาริย์ไม่รีรอ | รับับวต่อจากมณฑา |
รู้ตามความเป็นไป | ตาเฒ่าไซร้จิตใฝ่หา |
รอพระศรีอาริย์มา | เป็นเวลานับหลายปี |
จึงชวนตามมณฑา | ให้เข้ามาอยู่ที่นี |
ปรนนิบัติคอยพัดวี | นับแต่นี้เป็นต้นไป |
ข้อห้ามตามพระศรีอาริย์ | ดังคำขานจงอย่าไข |
ว่าองค์ทรงเป็นใคร | เป็นอย่างไรให้ปิดความ |
เมื่อมรณภาพ | ทุกคนทราบเรื่องไต่ถาม |
พระศรีอาริย์มีมากความ | ทั่วเขตคามรู้ตามมา |
พระเณรผู้มีจิต | ศรัทธาคิดอาวรณ์หา |
หมู่เหล่าชาวประชา | ร่วมใจมาหล่อพระองค์ |
ปัญหาอุปสรรค | ไม่ประจักษ์ดังประสงค์ |
พระหล่อไม่เป็นองค์ | จึงพักลงช่วงกลางวัน |
ร้อนถึงองค์พระอินทร์ | ลงสู่ถิ่นยามพระฉัน |
ปลอมองค์ทรงช่วยพลัน | เพื่องานนั้นทันท่วงที |
องค์อินทร์ชีปะขาว | เสร็จเรื่องราวหล่อพระศรีฯ |
ฝ่าดงป่าพงพี | กลับฐานที่เสด็จมา |
เหลือไว้เป็นตำนาน | พระศรีอาริย์ในศษสนา |
คงไว้ให้ศรัทธา | กราบบูชามากัปกัลป์ |