เครื่องมือที่ใช้ในการปรุงยา
เครื่องมือที่ใช้ในการปรุงยา
ในการปรุงยาไทยจำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือต่างๆดังนี้ คือ
http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK14/pictures/s14-258-1.jpg
เครื่องหั่นยา เป็นมีดที่ติดอยู่กับแท่นเพื่อสะดวกในการหั่นสมุนไพร
บุ้งกรางยา ใช้สำหรับขูดสมุนไพรที่แข็ง เช่น แก่นไม้จันทน์ เพื่อให้สามารถนำไปบดให้ละเอียดได้ง่ายขึ้น
เครื่องบดยา แต่เดิมใช้ครกตำสมุนไพรที่ได้จากการหั่นหรือการขูดด้วยบุ้ง ต่อมาได้พัฒนาขึ้้นโดยใช้เครื่องบดยา
รางยาว ซึ่งประกอบด้วยรางเหล็กและลูกกลิ้งกลมขอบคม ลูกกลิ้งจะยึดติดกับคันโยก ผู้บดจะต้องโยกคันเพื่อให้ลูก
กลิ้งบดสมุนไพรจนเป็นผง ชาวจีนอาจใช้วิธีเหยียบคันโยก แต่แพทย์ไทยถือว่ายาเป็นของสูงจึงไม่ใช้เท้า ในปัจจุบัน
เครื่องบดยาได้พัฒนาขึ้นเป็นแบบรางกลมและใช้ไฟฟ้า
http://gtrade.thailandpages.biz/gtrade/G-Trade/Category/STEEL-ALUMINIUM/Company/Fsiam-c0406/images/thumbnail/2009-01-27-10-45-FSM05-1.jpg
ตะแกรงร่อนยา เดิมแพทย์ไทยใช้ไม้ไผ่สาน แต่ต่อมาได้รับอิทธิพลของชาวจีน จึงทำเป็นตะแกรงรูปกลมมีของ
สูงประมาณ 2-3 นิ้ว ใช้ผ้าขึงที่ก้น ขอบทำด้วยไม้ไผ่
หินบดยา แม้ว่าจะนำสมุนไพรไปบดด้วยเครื่องบดยาแล้วก็ตาม สมุนไพรที่จะนำไปใช้ในการทำยาเม็ดอาจไม่ละเอียด
พอ จึงจำเป็นต้องนำมาบดอีกครั้งด้วยหินบดยา ซึ่งประกอบด้วยแท่นหินและลูกบด ผู้บดจะจับลูกบดบดไปมาบนตัวยา
ที่วางอยู่บนแท่น นอกจากจะบดให้ละเอียดมากขึ้น ยังเป็นการผสมให้ตัวยาหลายชนิดเข้าเป็นเนื้อเดียวอีกด้วย หินบด
ยามีหลายขนาด ตั้งแต่ขนาดเล็ก ขนาดพอรับประทานแต่ละครั้ง จนถึงขนาดใหญ่บดผงยาจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมี
บดยาสำหรับการหวาดยา ซึ่งเป็นแท่นหิน มีลักษณะเป็นแอ่งตื้นและมีปากเพื่อเทยา
หินฝนยา เป็นแท่นหิน อยู่แอ่งอยู่ปลายด้านหนึ่งเพื่อรองรับตัวยาและน้ำยา ใช้สำหรับฝนยาหมู่ เช่น นวเขี้ยว หรือ
ฝนตัวยาเพื่อทำน้ำกระสายยา
http://2.bp.blogspot.com/_r0YJLV_nG8I/SWhWcmsVWhI/AAAAAAAAAAU/fwzilF9c7oY/s320/ii.jpg
โกร่งบดยา ใช้บดยาจำนวนน้อยเพื่อรับประทานแต่ละครั้ง
ตะแกรงตากยา เป็นภาชนะทำด้วยไม้ไผ่สาน ต่อมาได้ปรับปรุงเป็นถาดโลหะเคลือบ หรืออะลูมิเนียม
พิมพ์อัดเปียก เป็นเคริ่องมือที่ใช้ในการทำยาเม็ด ทำด้วยทองเหลือง มีขนาดต่างๆกัน ใช้สำหรับทำยาเม็ดที่ใช้น้ำใ
นการผสม ถ้ายาเม็ดผสมน้ำผึ้งอาจจะใช้รางยาซึ่งเป็นเครื่องทำยาจีนแทนการปั้นเป็นเม็ดด้วยมือ
ที่มา หนังสือ สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดย พระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่ม 14