ฝ่ายแสนตรีเพ็ชรกล้าที่ซุ่มทัพอยู่เชิงเขาในป่า และพวกสอดแนมมาบอกข่าวว่า ทัพลาวไทยกับนางสร้อยทองพักอยู่ที่ปางคา พอตกค่ำแสนตรีเพ็ชรกล้า ก็พาไพร่พลไปอยู่ใกล้แล้วเป่ามนตร์ ให้เกิดฟ้ามืดมัวมีพายุ แล้วก็เข้าล้อม ทัพไทยลาวมองไม่รู้ว่าศัตรูอยู่ตรงไหน วุ่นวายไปทั้งกองทัพ แสนตรีเพ็ชรกล้าจึงสั่งให้ไพร่พลจับตัวไว้ได้ทุกคน เว้นนางสร้อยทอง ที่อยู่ในพลับพลาแสนตรีเพ็ชรจึงคลายมนตร์จนฟ้าสว่าง แล้วพาทหารเข้าไปในพลับพลา ทูลว่าพระเจ้าพิไชยเจ้าเมืองเชียงใหม่ให้มาเชิญไปเมืองเชียงใหม่ อย่าได้ตกใจ แล้วแสนตรีเพ็ชรกล้าก็นำเชลย และพระท้ายน้ำนางสร้อยทอง เข้าไปเฝ้าพระเจ้าพิไชยเจ้าเมืองเชียงใหม่ เมื่อพระเจ้าพิไชยเห็นนางสร้อยทอง ก็นึกรักให้จัดตำหนักทองสองหลัง ทรัพย์สมบัติและข้าไทให้นาง แล้วคิดว่าการที่นำนางมานี้ ทางอยุธยาจะโกรธ อาจยกทัพควรคิดเรื่องการศึกเสียก่อน

พลายงามขอให้จมื่นศรีนำอาสา

          พลายงามนั้นได้อาศัยกับกับหมื่นศรีมานาน ได้ฝึกวิชาอาคมไปเรื่อยมีความเชี่ยวชาญมาก  คิดอยากจะไปทัพเพื่อใช้วิชาความรู้ที่ได้เล่าเรียนมา  เมื่อรู้ว่าอยุธยากำลังมีศึก  ก็เห็นว่าเป็นทีของตนที่จะได้แสดงฝีมือแล้ว  จะไปขอให้จมื่นศรีไปกราบทูลให้ตนได้อาสาไปทัพ  และถ้าหากมีช่องทางก็ได้ทูลขออภัยโทษให้ขุนแผนผู้เป็นพ่อ
          เมื่อได้โอกาสก็เข้าไปหาจมื่นศรี พร้อมกับร่ายพระเวทย์ให้มีเมตตาแล้วถามว่า  เรื่องอะไรที่ทำให้จมื่นศรีไม่สบายใจ  จมื่นศรีบอกว่า พระพันวษาทรงกริ้วที่ไม่มีใครอาสาไปทัพ  พลายงามได้ขอให้จมื่นศรีไปกราบทูลขอให้ตนไปทัพ  แต่จมื่นศรีทัดทานว่า  พลายงามนั้นถึงแม้จะเป็นลูกขุนแผนที่มีวิชาอาคมเก่งกล้า ก็ยังเป็นเด็ก วิชาความรู้ก็ไม่มี ควรคิดดูให้ดีหากทำไม่ได้ก็จะทำให้ทรงพิโรธไปกว่านี้ พลายงามจึงทดลองวิชาโดยหายตัวและแปลงกายเป็นเสือโคร่งให้จมื่นศรีดู  จมื่นศรีเห็นความสามารถก็พอใจ

ขุนแผนกับนางแก้วกิริยามาอยู่บ้านจมื่นศรี

          ฝ่ายนางแก้วกิริยานั้นได้มาอยู่กับขุนแผนที่กระท่อมหน้าหับเผย ตั้งแต่ติดคุกและนางได้ตั้งท้องสิบเดือนแล้ว  เมื่อรู้ว่า ขุนแผนพ้นโทษก็ตามมาหาขุนแผนที่บ้านจมื่นศรี  จมื่นศรีบอกว่า ขุนแผนจะไปทัพให้มาอยู่ด้วยกันที่นี่  ส่วนขุนแผนนั้นบอกกับจมื่นศรีว่า ตนอาสาจะไปทัพแต่ห่วงนางทองประศรีผู้เป็นแม่ที่กาญจนบุรี  เมื่อตนและพลายงามไปทัพก็คิดถึงลูกหลาน อยากให้ไปรับมาอยู่เสียด้วยกันที่นี่  จมื่นศรีรับเป็นธุระให้

พระพันวษาปล่อยนางลาวทอง

          ในวังนั้น สมเด็จพระพันวษาให้ลาวทองมาเข้าเฝ้า แล้วตรัสว่า  ขุนแผนพ้นโทษไปแล้ว  เพราะพลายงามลูกขุนแผนอาสาไปทัพ  และขอให้ขุนแผนไปช่วย ส่วนนางลาวทองนั้นได้มาทรมานอยู่ในวัง ปักสะดึงกรึงไหมมากว่าสิบปีแล้วก็จะยกโทษให้  นางลาวทองดีใจมากเมื่อพ้นโทษแล้วก็ไปหาขุนแผนที่บ้านจมื่นศรี  ครั้งแรกจำขุนแผนไม่ได้ เมื่อขุนแผนทักก็จำได้  แล้วขุนแผนแนะนำให้นางลาวทองรู้จักกับพลายงามและนางแก้วกิริยา