จมื่นไวยกับจมื่นศรี ได้ฟังก็สั่งให้ไพร่พลล้อมไว้ไกล ๆ แต่อย่าพึ่งบุกเข้าไปใกล้ จากนั้นก็ตีฆ้องแล้วยิงปืนดังสนั่นโหงพรายก็มาบอกขุนแผนว่า มีทัพมาล้อมไว้
          ฝ่ายนางวันทอง เห็นทัพที่มีไพร่พลมากมายก็ตกใจ กอดขุนแผนร้องไห้แล้วว่า กองทัพที่มาล้อมมีไพร่พลมากมาย ขุนแผนจะไปรบกับเขาได้หรือ คงจะถูกฆ่าตายเป็นแน่ หากจะหลบหนีไปกับม้าสีหมอกก็จะไปได้อย่างไร ทั้งยังต้องมาห่วงใยตนอีก ขุนแผนจึงบอกกับนางวันทองว่า ต่อให้มีมากกว่านี้อีกสิบเท่าก็ไม่กลัว จะพานางวันทองไปหลบซ่อนในป่าเสียก่อน แล้วก็อ่านพระเวทนะจังงัง พานางขึ้นนั่งบนหลังม้าสีหมอก และขี่ม้าผ่านหน้าไพร่พลของกองทัพไปโดยมีภูตพรายห้อมล้อมเต็มไปหมด ทหารก็ยืนกันเฉย เมื่อผ่านมาเห็นขุนช้าง ขุนแผนก็ชี้ให้นางวันทองดูแล้วกับบอกว่า ตนนั้นอยู่กับนางวันทองเพียงสองคน จะต่อสู่กับไพร่พลมากมายนี้ได้อย่างไร แต่เนื่องจากเพราะรักนางวันทองจึงยอมตาย แล้วขุนแผนก็จูบนางวันทองเย้ยขุนช้างเล่น
          เมื่อมาถึงใต้ต้นไทร ก็พานางวันทองลงจากม้า แล้วบอกให้นางคอยอยู่ที่นี่ ตนจะออกไปดูขุนช้างก่อนจะเอาอย่างไร หากทำดีก็จะให้มีชีวิตรอดกลับไป หากอยากจะรบก็จะฆ่าให้ตาย เมื่อเสร็จศึกแล้วจะกลับมารับ จากนั้นก็อ่านพระเวทผูกใจนางวันทองไว้ แล้วเสกทรายโปรยเป็นกำแพง และถอนหญ้ามามัดเป็นหุ่น แล้วเอาน้ำมนตร์ประพรมจนกลายเป็นคนมีอาวุธครบมือ
หลังจากพวกไพร่พลทัพทั้งหน้าหลังต้องนะจังงังไปพักใหญ่ก็ได้สติ ก็ไต่ถามกัน

กองทัพแตกหนีขุนแผน

          ขุนแผนได้ฟังก็แค้นใจมากจึงร่ายเวทเรียกหุ่นออกมาจากดงรัง หลังจากสู้รบกัน ขุนแผนฆ่าขุนเพชรกับขุนรามตาย ทัพของจมื่นศรีกับจมื่นไวยแตกพ่ายเข้าป่า จากนั้นขุนแผนก็ขี่ม้าสีหมอกกลับไปหานางวันทอง แล้วบอกว่าได้ฆ่าขุนเพชร กับขุนรามตาย ส่วนขุนช้างนั้นไม่ได้ฆ่าเพราะเกรงใจนางวันทอง ฝ่ายกองทัพที่หลบหนีมาก็ไปคอยกันอยู่ที่สามโก้ คนที่กลับมาครบคงเหลืออยู่เพียงห้าร้อยคน แล้วจึงเดินทางกลับไปอยุธยา

พระพันวษาให้กักด่านขุนแผน

          สมเด็จพระพันวษา ได้ฟังเรื่องราวก็โกรธมาก แล้วว่าทัพไปตั้งมากมายสู้ขุนแผนคนเดียวไม่ได้ เลี้ยงไว้เสียข้าวสุก แล้วให้ฝ่ายกลาโหมและฝ่ายมหาดไทย ให้มีหนังสือไปทั่วทุกจังหวัดทั้งในหัวเมืองเอก โท ตรี และจัตวา ว่าหากใครเห็นขุนแผนให้จับตัวมาเป็นเป็น แล้วบอกรูปพรรณสัณฐานของขุนแผนให้ทุกคนรู้ด้วย
          ฝ่ายขุนแผนก็อาศัยอยู่กับนางวันทองที่ในป่า คืนหนึ่งนางวันทองฝันว่า เอื้อมมือไปในอากาศ หยิบดวงอาทิตย์มากินแล้วกลืนลงไป และมีชายคนหนึ่งมาควักตาข้างขวาทิ้งไป แต่เอาดวงอื่นมายื่นให้แต่ก็ยังมืดมัวกว่าเก่า ให้ขุนแผนทำนายฝันให้ ขุนแผนฟังแล้วเห็นว่า ความฝัน มีทั้งดีและร้าย ที่เอาดวงอาทิตย์มากินจะได้ลูกชายที่มีฤทธ์ และเป็นที่พึ่งพาในภายภาคหน้า ส่วนที่ฝันว่าถูกควักตานั้น จะมีความลำบากมากในวันข้างหน้า แต่เรื่องร้ายนี้ขุนแผนกลัวนางวันทองจะกลุ้มใจ จึงบอกแต่ว่าฝันดี

ขุนแผนพาวันทองไปหาพระพิจิตร

          เมื่อคลายเศร้าโศกแล้ว ขุนแผนก็คิดได้ว่า มีข่าวว่า พระพิจิตรบุษบาเป็นคนใจดี ใครขัดสนก็ไปขอพึ่งพาได้ดังนั้นจะไปพึ่งพา หากจะถูกส่งไปอยุธยาก็ไม่เป็นไร  เพราะตนยังมีความดีอยู่มาก  แล้วก็พานางวันทองไปเมืองพิจิตร
          ฝ่ายพระพิจิตรอยู่กับลูกเมียที่บ้าน  เมียของพระพิจิตรนั้นกำลังท้องได้ห้าเดือนขุนแผนก็กำบังตัวและนางวันทอง มาจนถึงประตูบ้านแล้วคลายพระเวท คลานเข้าไปหาพระพิจิตร เมื่อถึงตัวพระพิจิตรก็ร่ายพระเวทไป  ส่วนพระพิจิตรเห็นหญิงชายเข้ามาไหว้ ก็ถามว่าจะไปไหนกัน บ้านช่องอยู่ที่ไหน แล้วทั้งสองคนเป็นอะไรกัน
          ฝ่ายขุนแแผนกับนางวันทองก็กราบลง แล้วขุนแผนก็บอกว่าตัวชื่อขุนแผน ส่วนหญิงนั้นเป็นนางวันทอง แล้วเล่าเรื่องราวให้ฟังตั้งแต่ต้นจนปลาย
          ฝ่ายพระพิจิตร ได้ฟังผัวเมียเล่าเรื่องราวและประกอบกับทั้งพระเวท ทำให้นึกรักคนทั้งสองเหมือนลูก แล้วพาขึ้นไปบนจวนสั่งบ่าวไพร่ให้หาอาหารมาต้อนรับ แล้วให้พักที่เรือนที่ต่อออกมาจากเรือนเดิมอย่างเป็นสุข