ขุนแผนได้ยินนางแก้วกิริยาถาม จึงตอบว่า ตัวพี่เป็นทหารของพระพันวษาชื่อขุนแผน มาตามหานางวันทองซึ่งเคยเป็นเมีย แล้วถูกขุนช้างที่เป็นเพื่อนลักเอามาเป็นเมีย แล้วถามนางว่า นางเป็นใคร จึงมาอยู่ที่บ้านขุนช้าง
          ฝ่ายนางแก้วกิริยาเมื่อรู้ว่าเป็นขุนแผน และเห็นว่ามีรูปร่างหน้าตาดี จึงนึกว่า เหตุใดนางวันทองไม่อยากอยู่ด้วย และคิดว่าหากไม่บอกความจริง ขุนแผนอาจทำร้ายได้ จึงแกล้งพูดว่า อย่ามาทำเป็นแกล้งยอ เพราะตนคงจะไปแข่งกับนางวันทองไม่ได้ และตนเป็นเพียงบ่าว ที่พ่อมาขายฝากไว้ด้วยต้องการเงินสิบห้าชั่ง
          ขุนแผนได้ฟังก็สงสาร แล้วก็แก้ห่อเงินมอบให้ พร้อมกับเล้าโลมจนได้นางแก้วกิริยาเป็นเมีย แล้วขุนแผนก็ถอดแหวนเพชรให้นางแก้วกิริยาไว้ดูต่างหน้า และถามถึงห้องของนางวันทอง เมื่อนางแก้วกิริยาบอกแล้วขุนแผนก็เดินถือดาบฟ้าฟื้นขึ้นไปที่หอกลาง เมื่อถึงก็สะเดาะกลอนเข้าไปในห้อง เห็นม่านที่ปักด้วยไหมสวยงามถึงสามชั้น ก็รู้ว่าเป็นฝีมือของนางวันทอง

ขุนแผนชมเรือนขุนช้าง

          เมื่อยืนดูม่านก็ยิ่งแค้นใจ  ขุนแผนก็ฟันม่านจนขาด แล้วเข้าไปตลบมุ้งขึ้น เห็นขุนช้างนอนกอดนางวันทองอยู่ ก็เงื้อดาบจะฟันทั้งสองคน กุมารทองปัดดาบแล้วกราบขอโทษขุนแผน และบอกว่าอย่าทำให้ถึงตายเอาแค่เจ็บ และอายเท่านั้นจะดีกว่า ขุนแผนคลายความโกรธลงแล้วคลายมนต์ นางวันทองตื่นขึ้นตกใจกลัว(แต่ไม่ลืมตา) คิดว่าขุนแผนเป็นขุนช้าง แล้วเล่าความฝันให้ฟัง ขุนแผนจึงทำนายฝันให้ฟัง
นางวันทองฟังเสียงก็ยังจำไม่ได้ จึงเอามือลูบคลำ รู้ว่าไม่ใช่ขุนช้างเพราะมีรูปร่างผอมบางก็ตกใจ ขุนแผนแค้นใจจึงต่อว่า ตนนั้นจำวันทองได้เสมอ แต่ทำไมนางจำตนไม่ได้ คงจะลืมเรื่องราวทีไร่ฝ้ายแล้วกระมัง ได้ผัวดีมีเงินมากมายก็เลยลืมผัวเก่า นางวันทองเมื่อได้ฟังคำตัดฟ้อเรื่องไร่ฝ้าย ก็จำได้ว่าเป็นขุนแผน ก็หันไปปลุกขุนช้างแล้วว่า มัวแต่นอนอยู่ ไม่กลัวพระกาฬจากเมืองกาญจนบุรีหรือ ขุนแผนก็กล่าวหาว่านางตระบัดสัตย์ นางวันทองให้มีความเจ็บแค้นใจมากจึงว่า ตนยังจำความหลังทั้งหมดได้ ที่ขุนแผนเรียกนางลาวทองมาตบตน และแขวนหนังสือด่าไว้ว่าเหมือนกากี ที่ตนต้องเสียตัวให้ขุนช้างก็เพราะขุนแผนไม่เคยใยดีด้วย ที่มานี่เพราะนางลาวทองไปแล้วหรืออย่างไร จึงกลับมาหาเมียเก่า

ขุนแผนพานางวันทองหนี

          ขุนแผนจึงว่า ที่มาวันนี้จะมารับกลับไป นางวันทองก็ฉุดขุนช้างไว้ ขุนแผนก็เป่ามหาละลวยไปที่นางวันทอง นางวันทองก็หายแค้นลงเพราะต้องอาคม และบอกว่าจะไปด้วย แล้วจึงเข้าห้องไปเก็บเสื้อผ้า
          เมื่อเก็บเสื้อผ้าแล้วก็เดินมาที่เตียงขุนช้าง และมนต์สะกดเสื่อมลง นางก็ให้เสียใจก้มลงกอดเท้าขุนช้าง  แล้วบอกว่าตนคงหมดบุญเท่านี้ที่จะอยู่ด้วย และที่ไปกับขุนแผนนั้นก็เพราะถูกขู่เข็ญมิได้นอกใจ แล้วนางวันทองก็เขียนหนังสือเหน็บไว้ให้ขุนช้างที่ฝาเรือน  แล้วกลับมากอดขุนช้างและร้องไห้จนเป็นลมสลบไป

นางวันทองสั่งเรือน

          ฝ่ายขุนแผนเห็นนางวันทองเข้าไปนาน ก็จึงเดินเข้ามาพบว่านางร้องไห้จนสลบไป ก็เสกน้ำลูบหน้า จนนางวันทองฟื้นขึ้น แล้วขุนแผนก็จูงมือนางวันทองออกมา  เมื่อนางวันทองผ่านหน้าห้องนางแก้วกิริยาก็เศร้าใจ  แล้วนางวันทองก็ดูสิ่งต่างๆรอบตัว  แล้วยิ่งเสียใจอาลัยรัก
          เมื่อมาถึงที่ผูกม้าสีหมอกไว้ ขุนแผนก็ให้นางวันทองขอขมา แล้วขุนแผนก็พานางวันทองขี่ม้าสีหมอกออกไปทางประตูตาจอม จนเดินทางมาถึงวัดตะลุ่มโปงนางวันทองจึงค่อยคลายเศร้า จนถึงลำน้ำบ้านพลับ  เรียกเรือจ้างให้ช่วยนำเรือมารับเพื่อข้ามน้ำ