พระประธานจตุรทิศ วัดภูมินทร์ อำเภอเมืองฯ จังหวัดน่าน
พระประธานจตุรทิศ วัดภูมินทร์ อำเภอเมืองฯ จังหวัดน่าน
วัดภูมินทร์ อยู่ที่บ้านภูมินทร์ ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน สร้างปี พ.ศ. 2139
โดยพระเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ เดิมชื่อ วัดพรหมมินทร์ เป็นวัดที่มีลักษณะแตกต่างจากวัดอื่นๆ
คือ พระอุโบสถและวิหารสร้างเป็นอาคารหลังเดียวกัน เป็นทรงจตุรมุข ซึ่งกรมศิลปากรได้สันนิษฐาน
ว่าเป็นอุโบสถจตุรมุขหลังแรกของประเทศไทย ประตูไม้สักทองทั้งสี่ทิศ แกะสลักลึกเป็นลวดลาย
เครือเถาที่มีทั้งดอกและผลระย้าย้อย รวมทั้งสัตว์นานาชนิด โดยฝีมือช่างเมืองน่าน มีบันไดขึ้นวิหาร
ทั้งสี่ด้าน โดยด้านทิศเหนือเป็นเศียรพญานาค ลำตัวเลื่อยตามราวบันได ส่วนหางอยู่ทางทิศใต้
ปลายราวบันไดทางทิศตะวันตกและตะวันออกเป็นรูปตัวเหงา ที่ยอดกลางหลังคาวิหารมีหางนาค
ของสันหลังคาทุกด้านไปรวมกันและประดับฉัตรด้านบน กึ่งกลางภายในวิหารมีแกนกลาง
ทำหน้าที่รับน้ำหนักหลังคา ประกอบด้วยฐานปัทมลูกแก้วอกไก่รับแท่งสี่เหลี่ยมยกเก็จ
ถัดขึ้นไปเป็นทรงคลุ่มคล้ายองค์ระฆัง ที่ด้านทั้งสี่ของแท่งสี่เหลี่ยมนั้นประดิษฐานพระพุทธรูปปางมาร
วิชัยขนาดใหญ่ 4 องค์ ประทับนั่งบนฐานชุกชี หันพระพักตร์ออกด้านประตูทั้งสี่ทิศ
เบื้องพระปฤษฎางค์ชนกันภาพจิตรกรรมฝาผนังของวัดภูมินทร์ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
สำหรับช่างผู้วาดนั้นไม่ปรากฏประวัติ ทราบแต่ว่าเป็นศิลปกรรมแบบชาวไทยลื้อ โดยผนังด้านเหนือ
ทิศตะวันออก และทิศใต้เป็นรูปพระพุทธเจ้าประทับนั่งปางมารวิชัย มีพระสาวกนั่งประนมมืออยู่
ด้านข้าง เข้าใจว่าคงเป็นตอนที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมเทศนาเล่าเรื่องคันทนกุมารชาดก
ซึ่งช่างได้เขียนเป็นภาพเล่าเรื่องขนาดเล็กอยู่ด้านล่าง ส่วนผนังทางด้านทิศตะวันตกนั้น
ด้านบนเขียนเป็นภาพพระพุทธเจ้าในปางไสยาสน์ เมื่อสังเกตจากลักษณะการนอนที่ไม่มีอาการเกร็ง
และภาพพระสาวกที่แสดงอาการเศร้าโศก ก็อาจเป็นไปได้ว่าเป็นพุทธประวัติตอนปรินิพพาน
ส่วนผนังด้านล่างเขียนเรื่องเนมิราชชาดก ส่วนเรื่องคันทนชาดกที่เขียนนั้นใช้เนื้อเรื่องของท้องถิ่นเมือง
น่านเอง และยังได้สอดแทรกวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนเมืองน่านในระยะเวลานั้นไว้ด้วย