สิทธิผู้บริโภค

         "ผู้บริโภค" ตามมพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค  พ.ศ.2522 ให้ความหมายไว้ว่า  หมายถึง  ผู้ซื้อ  ผุ้ได้รับบริการจากผู้ประกอบธุรกิจ  หรือผู้ซึ่งได้รับการเสนอหรือชักชวนจากผู้ประกอบธุรกิจ   เพื่อให้ซื้อสินค้าหรือบริการ  และหมายความรวมถึงผู้ใช้สินค้าหรือผู้ได้รับบริการจากผู้ประกอบธุรกิจโดนชอบ  แม้มิได้เสีค่ายตอบแทนก็ตาม

         "ผู้บริโภคคือพระราชา"  เป็นคำกล่าวที่ให้ความสำคัญแก่ผู้ประกอบธุกิจจะอยู่ได้ต้องงอาศัยผู้บริโภค  เต่ในสังคมปัจจุบัน  ผู้บริโภคมักจะถูกเอารัดเอาเปรียบด้วยวิธีการต่างๆ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการใช้กลยุทธ์ทางตลาดที่ขาดคุณธรรมและความรับผิดชอบ

          ในอดีตคนไทยไม่ค่อยเห็นความสำคัญในเรื่องการใช้สิทธิของผู้บริโภค จึงถูกเอารัดเอาเปรียบทั้งในด้านคุณภาพเเละราคา เเละมักจะไม่สนใจที่จะรักษาของตนเองให้มากขึ้น  อีกทั้งประชาชนส่วนใหญ่ยังขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิทธิต่างๆ  ที่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายและไม่ทราบถึงวิธีการเลือกซื้อสินค้าเเละบริการที่ถูกต้อง   ตลอดจนขาดข้อมูลประกอบการตัดสินใจเลือกซื้อสิค้าเเละบริการ  รวมทั้งผู้บริโภคยังคงมีลักษณะไม่สนใจที่จะเอาเรื่องกับผู้ประกอบธุรกิจที่เอารัดเอาเปรียบ  ยังมีลักษณะต่างคนต่างอยู่  ไม่มีการรวมตัวกันเพื่อสร้างอำนาจในการต่อรองเพื่อรักษาสิทธิประโยชน์ของตนเอง

สิทธิ 5  ประการของผู้บริโภค

         พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค  พ.ศ.2522  เเละแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2)  พ.ศ.2541  ได้บัญญัติให้ความคุ้มครองผู้บริโภคไว้  5  ประการ  ดังนี้

         1.  สิทธิที่จะได้รับข่าวสารรวมทั้งคำพรรณนาคุณภาพที่ถูกต้องเเละเพียงพอเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ  ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะได้รับการโฆษณาหรือการเเสดงฉลากตามความเป็นจริงปราศจากพิษภัยและรับทราบข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการอย่างถูกต้องเเละเพียงพอ

         2.  สิทธิที่จะมีอิสระใรการเลือก๙อสินค้าเเละบริการ  ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะเลือก๙อสินค้าหรือบริการโดยความสมัครใจ  ปราศจากการชักจูงที่ไม่เป็นธรรม 

        3.  สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้สินค้าหรือบริการ   ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะได้รับสินค้าหรือบริการที่ปลอดภัย  มีสภาพและคุณภาพมาตรฐาน  ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินหากใช้ตามคำเเนะนำหรือระมัดระวังตามสภาพของสินค้าและบริการนั้น

        4.  สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมจากการทำสัญญา  ผุ้บริโภคมีสิทธิที่จะได้รับข้อสัญญาโดยไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบจากผู้ประกอบธุรกิจ

       5.  สิทธิที่จะได้รับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย   ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองและชดใช้ค่าเสียหายเมื่อถูกละเมิดสิทธิจากข้อ  1, 2,3 เเละ 4  ดังกล่าว

ความหมายของคำจำกัดความเกี่ยวกับสิทธิผู้บริโภค

       ตามพระราชบัญญัติ คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522  มีความหมายของคำจำกัดความบางคำที่น่าสนใจดังนี้

       "ซื้อ"  หมายความรวมถึง  เช่า  เช่าซื้อ  หรือได้มาไม่ว่าด้วยประการใดๆโดยให้ค่าตอบเเทนเป็นเงินหรือผลประโยชน์อย่างอื่น

       "ขาย"  หมายถึง ให้เช่า  ให้เช่าซื้อ  หรือให้ไปไม่ว่าด้วยประการใดๆ  โดยได้รับค่าตอบเเทนเป็นเงินหรือผลประโยชน์อย่างอื่น

       "สินค้า"  หมายถึง  สิ่งของที่ผลิตหรือมีไว้เพื่อขาย

       "บริการ"   หมายถึง  การรับจัดทำการงาน  การให้สิทธิใดๆ  หรือการให้ใช้หรือให้ประโยชน์ในทรัพย์หรือกิจการใดๆ  โดยเรียกค่าตอบเเทนเป็นเงินหรือผลประโยชน์อื่น  เเต่ไม่รวมถึงการจ้างเเรงงานตามกฎหมายเเรงงาน

       "ผลิต"   หมายถึง  ทำ  ผสม  ปรุง  ประกอบ  ประดิษฐ์  เเละหมายความรวมถึงการเปลี่ยนรูป  การดัดแปลง  การคัดเลือก  หรือการเเบ่งบรรจุ

       "ผู้ประกอบธุรกิจ"   หมายถึง  ผู้ขาย  ผู้ผลิตเพื่อขาย ผู้สั่งหรือนำเข้ามาในราชอาณาจักรเพื่อขาย  หรือผู้ซื้อเพื่อขายต่อซึ่งสินค้าหรือผู้ให้บริการ  และหมายความรวมถึงผู้ประกอบกิจการโฆษณาด้วย

       "คณะกรรมการ"  หมายถึง  คณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค

การปกป้องสิทธิผู้บริโภคด้วยตนเอง

       บุคคลที่มีความทสำคัญมากที่สุดในการปกป้องสิทธิผู้บริโภคคือตัวผู้บริโภคเอง  ผู้บริโภคควรมีเเนวทางการปฏิบัติตนเพื่อมิให้ตนถูกเอารัดเอาเปรียบจากผู้ประกอบธุรกิจ  ได้รับสินค้าและบริการที่ไม่เป็นธรรมและไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพ  โดยปฎิบัติดังนี้

1. สนใจศึกษาหาความรู้และข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าและบริการที่จะบริโภค  เช่น  การอ่าน  ฉลากสินค้าก่อนการบริโภค

2.  หมั่นติดตามความก้าวหน้าของผลิตภัณฑ์ที่ต้องการบริโภค

3.  สอบถามข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับสินค้าเเละบริการที่ต้องการจากหลายๆร้าน  จากผู้รู้หรือคนที่รู้จัก

4. ก่อน๙อควรเปรียบเทียบดูประโยชน์  ปริมาณ  เเละราคา

5.   มีการวางเเผนในกาซื้อสินค้าและบริการ  ซื้อสินค้าเเละบริการด้วยความประหยัดคำนึงถึงประโยชน์ที่ได้รับเป็นสำคัญ  ไม่ควรซื้อสินค้าเพราะเห็นเเก่ของเเถมหรือลดราคา

6.  รู้จักใช้สินค้าและบริการทดเเทนเมื่อสินค้าเเละบริการนั้นมีราคาเเพง

7 . ตรวจสอบใบเสร้จทุกครั้งเมื่อจ่ายเงิน  เพื่อความถูกต้องทั้งปริมาณ  จำนสนสินค้าเเละราคา  เเละเก็บหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับการบริโภคไว้  เพื่อใช้ประกอบการร้องเรียนหาก  ได้รับอันตรายหรือไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการใช้สินค้าและบริการ

8.  ไม่ควรซื้อหรือใช้บริการจากผู้ประกอบกิจการที่เอาเปรียบผู้บริโภค

9.  อย่าเพิกเฉยหรือนิ่งเงียบเมื่อถูกเอารัดเอาเปรียบ  ควรร้องเรียนไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเเละควรบอกต่อให้ผู้อื่นได้ทราบ  เพื่อที่เขาจะได้ไม่เป็นเหยื่อรายต่อไป

การคุ้มครองผู้บริโภคโดยรัฐ

       การดำเนินงานของรัฐเกี่ยวกับการคุ้มครองผู้บริโภคในประเทศไทยนั้นมีหลายองค์กรที่รับผิดชอบ  ซึ่งเเต่ละองค์กรก็มีกรอบการดำเนินงานเฉพาะตามกฎหมาย  ระเบียบ  เละเเนวทางปฎิบัติที่เเตกต่างกันไป  ซึ่งองค์กรหรือหน่วยงานที่ดำเนินงานเกี่ยวกับการคุ้มครองผู้บริโภคมีหลายหน่วยงาย  เช่น

1.  สำนักานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค  สำนักงานนายกรัฐมนตรี  โทร  0-2282-1661, 0-2282-4579  โทรสาร 0-2282-7756  ตึกเเดง  3  ถนนราชดำเนินนอก  ทำเนียบรัฐบาล  เขตดุสิต  กรุงเทพฯ  10300

2.  สำนักงานคณะกรรมการอาหารเเละยา  กระทรวงสาธารณสุข  โทร.  0-2590-7154, 0-2591-8447 ถนนติวานนท์   ตำบลตลาดขวัญ  จังหวัดนนทบุรี  11000

3. สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม  กระทรวงอุตสาหกรรม  โทร. 0-2202-3428-9, 0-2202-3431  โทรสาร  0-2248-7981  ถนนพระราม6  เขตราชเทวี  กรุงเทพฯ  10400

4.  กองชั่งตวงวัด  กรมทะเบียบการค้า  กระทรวงพาณิชย์  โทร.  0-2622-0585-6, 0-2622-0535

5.  กรมการค้าภายใน  กระทรวงพาณิชย์  โทร. 0-2222-4953, 0-2222-0578,  0-2221-0847  เขตพระนคร  กรุงเทพฯ   10200

6.  คณะอนุกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคประจำจังหวัด  ศาลากลางจังหวัดทุกจังหวัดทั่วประเทศ