1. ชื่อโรค  :  โรคพยาธิเส้นด้ายหรือพยาธิเข็มหมุด    Enterobiasis

2. อยู่ในกลุ่มโรคประเภท  : 

3. ผู้ค้นพบ  : 

4.  สาเหตุของการเกิดโรค  :  โรคนี้ติดต่อได้ง่าย มักจะพบเป็นทั้งครอบครัวหรือที่ที่คนอยู่กันเป็นชุมชน  เช่น โรงเรียน ส่วนใหญ่แล้วเด็กจะเป็นมากกว่าผู้ใหญ่  
       พยาธิตัวแก่ที่อาศัยอยู่ในตอนต้นของลำใหญ่  กลางคืนพยาธิตัวเมียจะออกมาวางไข่ใกล้ทวารหนักแล้วก็ตาย ไข่ก็จะติดอยู่บริเวณนั้นหรือที่เครื่องนุ่งห่ม ไข่จะกลายเป็นระยะติดต่อใน 24-36 ชั่วโมง เมื่อผู้ป่วยเกาก้นไข่ก็จะติดเล็บมือ เมื่อผู้ป่วยรับประทานอาหารโดยใช้มือหยิบอาหาร ก็กินพยาธิเข้าไป การติดต่อระหว่างคนสู่คนอาจจะเกิดได้ 4 วิธี  คือ
    1. พบบ่อยที่สุดคือการติดต่อโดยตรงจากการกินไข่พยาธิที่ติดกับมือ หรือติดตามเล็บ
    2. ผู้ป่วยกินไข่พยาธิที่ติดตามเครื่องนุ่งห่ม หรือผ้าคลุมที่นอน
    3. กินไข่พยาธิที่ปลิวอยู่ในอากาศ
    4. ไข่ฟักเป็นตัวอ่อนที่ทวารแล้วไชกลับเข้าไปในลำไส้ ไข่จะเจริญเป็นตัวอ่อนที่ลำไส้เล็กและจะเจริญเป็นตัวแก่ที่ลำไส้ใหญ่ ตั้งแต่ไข่ที่รับประทานเข้าไปจนกระทั่งเป็นตัวแก่ ใช้เวลา 1 เดือน อายุโดยเฉลี่ยของตัวแก่ประมาณ 2 เดือน

4.1 เชื้อโรค  :  เป็นโรคพยาธิตัวกลมเกิดจากเชื้อพยาธิชื่อ  Enterobius vermicularis หรือที่เรียกว่าพยาธิเส้นด้าย

5. อาการของโรค  :  ตัวอ่อนระยะที่ 3 ไชผ่านผิวหนังเข้าไปทำให้เกิดอาการคันและมีผื่นแดง บางครั้งตัวอ่อนไม่สามารถเดินทางไปยังปอดได้สำเร็จ จึงเดินทางอยู่บริเวณผิวหนังทำให้เกิดรอยนูนคดเคี้ยว เรียกอาการเช่นนี้ว่า creeping eruption เมื่อตัวอ่อนเดินทางมาถึงปอด ทำให้เกิดแผลในปอดมีจุดเลือดออก และมีอาการอักเสบ (pneumonitis) ร่วมกับอาการไอและมีไข้ อาการในผู้ป่วยทั่วไปมีได้ตั้งแต่ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง จนกระทั่งการย่อยและการดูดซึมของอาหารผิดปกติ ถ้ามีพยาธิจำนวนมากผนังลำไส้อาจถูกไชจนพรุนคล้ายรังผึ้ง ทำให้ลำไส้เกิดเน่าเป็นขุยหลุดออกไปเป็นแผลใหญ่ได้ ทำให้เลือดออกในลำไส้ ลำไส้ทะลุ ผู้ป่วยที่สุขภาพอ่อนแอมาก เช่น ผู้ป่วยหนัก ผู้ป่วยโรคไต ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาพวกสเตียรอยด์ ทำให้เกิดการติดเชื้อในตนเอง มีพยาธิเพิ่มจำนวนมากมายในร่างกาย พยาธิไชผนังลำไส้เข้าอวัยวะภายในทั่วร่างกายเกิดการแพร่กระจายไปยังตับ ตับอ่อน หัวใจ ไต หรือระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งทำให้เกิดอาการรุนแรงถึงเสียชีวิตได้

6. วิธีการรักษา  :  ให้ยา  mebendazole รับประทาน 100 มก. เคี้ยวและกลืนครั้งเดียว    ให้ยา pyrantel pamoate 10 มก./กก. ให้ยาครั้งเดียว

7. วิธีการป้องกัน / การปฏิบัติตน  :  ทำได้ไม่ยาก พยายามรักษาสุขลักษณะในการรับประทานอาหาร โดยล้างมือให้สะอาดก่อนการรับประทานอาหาร ผักสด-ผลไม้ต้องล้างให้สะอาดก่อนนำมารับประทานและไม่ควรรับประทานเนื้อสัตว์ที่ปรุงแบบสุก ๆ ดิบ ๆ อย่างเด็ดขาด สำหรับเด็กเล็กที่ชอบดูดนิ้วมือหรือหยิบของเล่นที่ตกหล่นบนพื้นเข้าปาก ต้องตักเตือนให้เด็กเข้าใจและหาวิธีแก้นิสัยเหล่านี้ให้ได้ จะเห็นได้ว่าโรคพยาธิเส้นด้ายไม่อาจจะเกิดขึ้นในครอบครัวคุณได้เลย ถ้าคุณไม่ประมาท.

ที่มา : http://www.kkict.org/~kkhealth/contact/Picture/Ascariasis_LifeCycle.gif
         http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/public/Strongyloides.htm
         http://www.siamhealth.net/public_html/Disease/infectious/parasite/enterobius/entero.htm
         http://thai-good-health.blogspot.com/2008/02/blog-post_29.html