โคมินฟอร์ม
สงครามเย็นเป็นสงครามที่ก่อตัวขึ้นจากปมปัญหาความขัดแย้งทางอุดมการณ์การเมืองการปกครองระหว่าง
สหรัฐอเมริกาที่ยึดถือการปกครองแบบประชาธิปไตย กับสหภาพโซเวียตที่ยึดถือการปกครองแบบสังคมนิยม
สาเหตุที่สงครามครั้งนี้ถูกขนานนามว่าเป็น “สงครามเย็น” เนื่องจากมหาอำนาจทั้งสองมิได้ใช้กำลังเข้าทำสงครามกัน
โดยตรงหากแต่ใช้วิธิการอื่น ๆ เพื่อเป็นนัยของการแสดงอำนาจเหนืออีกฝ่ายหนึ่ง เช่น การแผ่แพร่โฆษณาชวนเชื่ออุดมการณ์
ทางการเมืองของตนเพื่อให้เกิดประเทศบริวาร การแข่นขันพัฒนากำลังทหารและอาวุธ การให้ความช่วยเหลือทางด้าน
เศรษฐกิจแก่ประเทศที่สาม รวมถึงการใช้นโยบายทางการทูต เป็นต้น อย่างไรก็ตาม
ภายใต้การแสดงอำนาจข่มขวัญซึ่งกันและกันนี้ ก็ถูกสอดแทรกด้วย “สงครามร้อน” ซึ่งดำเนินไปในลักษณะของสง
ครามตัวแทน (Proxy warfare) โดยมหาอำนาจทั้งสองจะสนับสนุนกำลังทหารและอาวุธ ในกรณีที่เกิดการรบ
ระหว่างฝ่ายนิยมประชาธิปไตยกับฝ่ายนิยมคอมมิวนิสต์ในประเทศที่สาม จุดเริ่มต้นของสงครามเย็นก่อตัวขึ้นเมื่อ
สหภาพโซเวียตขยายอิทธิพลลัทธิคอมมิวนิสต์เข้าไปยังเขตยุโรปตะวันออก ประเทศโปแลนด์ ฮังการี ยูโกสลาเวีย
แอลเบเนีย บัลแกเรีย โรมาเนียและเซคโกสโลวะเกีย ตกเป็นประเทศบริวาร ขณะเดียวกันสหภาพโซเวียตยังต้องการ
คุมช่องแคบอสฟอรัสและช่องแคบดาร์ดะแนลล์ ซึ่งเป็นเส้นทางการเดินเรือระหว่างทะเลดำกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
ดังนั้นสหภาพโซเวียตจึงส่งกองทัพเข้ารุกรานตุรกีและกรีซซึ่งเป็นรัฐในอารักขาของอังกฤษ อังกฤษไม่สามารถต้านทาน
อิทธิพลของสหภาพโซเวียตได้ จึงขอความช่วยเหลือไปยังสหรัฐอเมริกา ประธานาธิบดีทรูแมน (Harry S. Truman)
ได้ออกประกาศหลักการทรูแมน (Truman Doctrine) ซึ่งมีสาระสำคัญว่าสหรัฐอเมริกาจะให้การสนับสนุนแก่ประเทศ
เสรีทั้งหลายให้พ้นจากการคุกคามของลัทธิคอมมิวนิตส์ โดยจะให้ความช่วยเหลือทั้งทางการเงินและการทหาร
สหภาพโซเวียตไม่พอใจและต่อโต้ด้วยการเรียกร้องให้ประเทศคอมมิวนิสต์ทั่วโลกร่วมมือกันต่อต้านการขยายอิทธิพลของ
จักรวรรดิอเมริกาและพันธมิตร สงครามเย็นและสงครามร้อนจึงเริ่มแพร่ขยายออกไปยังพื้นที่ต่าง ๆ เมื่อพิจารณาในส่วน
ของสงครามเย็นที่มีลักษณะของการแสดงอำนาจข่มขวัญฝ่ายตรงข้าม ส่วนใหญ่ปรากฏขึ้นในยุโรปตะวันออก กล่าวคือ
หลังจากสหรัฐอเมริกาประกาศหลักการทรูแมน ในปี ค.ศ. 1947 อเมริกายังได้ประการใช้แผนการมาร์แชล (Marshal
Plan) โดยมีใจความสำคัญ คือ สหรัฐอเมริกาจะให้ความช่วยเหลือทางด้านเศรษฐกิจแก่ทุกประเทศ ซึ่งการกระทำดังกล่าว
เป็นความพยายามที่จะแสดงอำนาจทางเศรษฐกิจเหนือสหภาพโซเวียต รวมถึงเป็นการโน้มน้าวให้ประเทศต่าง ๆ
ที่กำลังเผชิญวิกฤตเศรษฐกิจจากผลของสงครามโลกครั้งที่สองให้หันมานิยมสหรัฐอเมริกา สหภาพโซเวียตจึงได้ตอบโต้
ด้วยการจัดตั้งองค์การโคมินฟอร์ม (Cominform) เพื่อกระชับความร่วมมือระหว่างประเทศคอมมิวนิสต์ในยุโรปตะวันออก
และประกาศใช้แผนการโมโลตอฟ (Molotov Plan)เพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจของประเทศคอมมิวนิสต์ในปีเดียวกัน
นอกจากนี้สหภาพโซเวียตยังได้ก่อวิกฤตการณ์ปิดล้อมกรุงเบอร์ลินในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1948 เพื่อตัดเส้นทางคมนาคม
ในเขตยึดครองของโลกเสรีประชาธิปไตย การกระทำดังกล่าวทำให้สหรัฐอเมริกาหวั่นเกรงการขยายอิทธิพลของ
คอมมิวนิสต์ในเขตยุโรปมากขึ้น จึงได้จัดตั้งองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ (NATO) ในปี ค.ศ. 1949
เพื่อให้ความร่วมมือทางการทหารแก่สมาชิกในค่ายประชาธิปไตย สหภาพโซเวียตจึงตอบโต้ด้วยการจัดตั้ง