พัฒนาการของมนุษย์ในยุคกลางยุคกลาง    เป็นยุคเชื่อมต่อระหว่างยุคโบราณกับยุคใหม่ รูปแบบของอารยธรรมส่วนใหญ่เป็นแบบกรีกฌอลเลนิสติก มีกรุงคอนสแตนติโนเปิล   เป็นศูนย์กลางการถ่ายทอดอารยธรรม ยุคกลางหรือยุคมืดแบ่งเป็น 2 ระยะ คือ
                1.  ระยะแห่งศรัทธาทางศาสนา   หมายถึง   ระยะที่คริสต์ศาสนามีอิทธิพลสูงสุด อยู่ภายใต้    อิทธิพลของ 3 สถาบัน คือ
                    - ระบบศักดินาสวามิภักดิ์ (Feudalism)
                    - อนารยชน (Barbarians)
                    - คริสต์ศาสนา (Christianity)

2.  ระยะเวลาการเริ่มหาเหตุผลกับการเรียกร้องสิทธิมนุษย์ตามแนวทางของนักมนุษย์นิยม จะมีพัฒนาการตามลำดับคือ
                    - การพัฒนาการเมือง
                    - การพัฒนาการค้า
                    - การฟื้นฟูศิลปวิทยา
                    - การปฏิรูปศาสนา

ยุคการฟื้นฟูศิลปวิทยาการ (เรอเนสซองส์)  เรอเนสซองส์  แปลว่า การเกิดใหม่ หมายถึง การฟื้นฟูศิลปวิทยาการของกรีกและโรมันยุคการฟื้นฟูศิลปวิทยาการกรีก-โรมัน    ซึ่งจะเน้นอุดมคติมนุษย์นิยม คือเชื่อว่ามนุษย์มีความสำคัญที่สุดในจักรวาล
             สถาปัตยกรรมที่สำคัญสมัยเรอเนสซองส์ 

 ได้แก่  วิหารเซนต์ปีเตอร์ที่กรุงโรม ซึ่งออกแบบโดยราฟาเอล บรามันเต้ และไม่เคิลแองเจโล

 ไมเคิล แองเจโล     ผลงานที่สำคัญ ได้แก่ การออกแบบสร้างวิหารเซนต์ปีเตอร์ ภาพคำพิพากษาสุดท้าย การแกะสลักหินอ่อนปีเอตา , รูปหลักเดวิด

ลีโอนาร์โด ดาวินซี    ผลงานที่สำคัญ ได้แก่ ภาพโมนาลิซา อาหารเย็นมื้อสุดท้าย

 วิลเลี่ยม เชคสเปียร์   ผลงานที่สำคัญได้แก่  โรเมโอจูเลียต   เวนิสวานิส

 ศิลปวัฒนธรรมสมัยเรอเนสซองส์
         1.  ศิลปะไบแซนไทน์     มีลักษณะผสมระหว่างศิลปะโรมันและมุสลิม ได้แก่ วิหารเซนต์โซเฟีย วิหารฮาร์เจียโซเฟีย การวาดภาพแบบเฟรสโก คือ การวาดภาพลงบนปูนฉาบที่ยังเปียกอยู่

2.  ศิลปะโรมาเนสก์       มีลักษณะประตูหน้าต่างโค้งกลม   กำแพงหนา   บนหน้าต่างเล็กและเรียวยาว ภายในมืดมองภายนอกเหมือนป้อมปราการ เช่น วิหารแซงต์ - เอเดียนนี ในฝรั่งเศส หอเอนปิซา ในอิตาลี

                                                                                   หอเอนปิซา 

3. ศิลปะโกธิค     พัฒนามาจากโรมาเนสก์ มีลักษณะโปร่งบาง หลังคาเป็นยอดแหลม ประตูโค้ง ภายในประดับกระสี ได้แก่ วิหารโนตรดาม ในฝรั่งเศส วิหารออร์เวียตไต ในอิตาลี
ศิลปวัฒนธรรมสมัยใหม่
                1. ศิลปวัฒนธรรมแบบบารอค     คำว่า บารอค หมายถึง การประดับประดาที่มากเกินไปหรือมีลักษณะท่าทีอย่างละคร เมืองศูนย์กลางคือของศิลปะบารอคคือโรม ผลงานที่สำคัญคือ พระราชวังแวร์ซายส์ในฝรั่งเศส ถือเป็นยุคทองของการดนตรีในยุโรป นักดนตรีที่สำคัญ คือ โยฮันน์ เซบาสเตียนบาค

                2.   ศิลปวัฒนธรรมแบบนีโอคลาสสิค     ได้แก่ ประตูชัยในฝรั่งเศส กวีที่สำคัญคือ วอลแตร์ ผลงานคานดิด โจนาธาน สวีฟท์ ผลงานการผจญภัยของกัลลิเวอร์ นักดนตรีสำคัญ คือ โมสาร์ท บีโธเฟน 3.  ศิลปวัฒนธรรมแบบโรแมนติก      มีลักษณะเน้นอารมณ์ ความรู้สึก สร้างความฝันและจิตนาการ ไม่เน้นกฎเกณฑ์และเหตุผล มีความรู้สึกชาตินิยมรุนแรง 4.  ศิลปวัฒนธรรมแบบสัจนิยม     เกิดขึ้นภายหลังการปฏิวัติอุตสาหกรรม มีลักษณะสะท้อนสภาพสังคมที่เป็นอยู่จริง วรรณกรรมที่สำคัญเช่น โอลิเวอร์ ทวิสต์    ของชาร์ลส์ ดิคเกนส์ มาดามโบวารี ของกุสตราฟ ไฟลแบร์