อารยธรรมโรมัน                                         รับการถ่ายทอดมาจากกรีก แต่ได้นำมาปรับปรุงให้เหมาะสมกับสภาพความเป็นอยู่ของสังคมโรมันและบางอย่างก็ได้รับการปรับปรุง
ให้ก้าวหน้ากว่ากรีก1.   ด้านการปกครอง   โรมันเป็นผู้คิดการปกครองแบบสาธารณะรัฐ2.   ด้านกฎหมาย   และการเมือง เจริญก้าวหน้ายิ่งกว่าชาติอื่นๆ กฎหมายของโรมันเป็นกฎหมายที่มีลักษณะยืดหยุ่นตายตัว เริ่มด้วยกฎหมาย 12 โต๊ะ
หลังจากนั้นก็มีกฎหมายเพิ่มเติมเรื่อยๆโดยสภาซีเนต 3.   สถาปัตยกรรม  แม้ส่วนใหญ่จะได้รับแบบอย่างมาจากกรีกแต่ก็ได้มีการดัดแปลงและประดิษฐ์คิดค้นขึ้นเองด้วย3.1   สถาปัตยกรรมที่เป็นแบบฉบับของโรมันแท้ได้แก่ สิ่งก่อสร้างรูปโดมตอนส่วนบนของอาคารประตูชัย ท่อระบายน้ำ และประชุมกลางเมืองที่เรียกว่า “ฟอรุม”3.2   สถาปัตยกรรมที่โรมันนำของกรีกมาดัดแปลงได้แก่การใช้เสาระเบียงจำนวนน้อยกว่าอาคารของกรีก ส่วนแบบการก่อสร้างรูปโค้งเหนือประตูและหน้าต่าง
อาคารนั้น โรมันดัดแปลงมาจากอีทรัสแคนข้อควรทราบ1.โรมันเป็นชาติแรกที่ทำคอนกรีตขึ้นใช้2. สถาปัตยกรรมโรมันส่วนใหญ่เน้นที่ประโยชน์ใช้สอย ขนาด ( ใหญ่โตและแข็งแรง) และความสง่างาม (ด้วยการตกแต่งประดับประดาอย่างหรูหราและโออ่า3. ตัวอย่างสถาปัตยกรรมที่มีชื่อเสียงของโรมันได้แก่ วิหารพาเธนอน หลังคารูปโดม ในกรุงโรม อัฒจันทร์สำหรับดูกีฬา โคลอสเซียม ซึ่งจุผู้ดูได้ถึง 4,500 คน
สร้างในสมัยจักรพรรดิตีตุสเมื่อ ค.ศ.804.ประติมากรรม โรมันำแบบอย่างของกรีกมาดัดแปลง แต่เน้นที่ความโอ่อ่า ความสง่างามและความเข้มแข็ง นิยมแกะสลักภาพเต็มตัวและภาพนูน5. ทางหลวงแผ่นดิน เป็นชาติแรกที่สร้างถนนกว้าง 25x10 ฟุต ปูด้วยหินลงรากลึกหลายฟุต ใช้ได้ทุกฤดูกาล ทางหลวงแผ่นดินที่มีชื่อเรียกว่า Via Appia
สร้างเมื่อ 300 ปีก่อนคริสตกาล ยังปรากฏอยู่จนตราบเท่าปัจจุบัน6. การแพทย์และการสาธารณสุข6.1 เป็นชาติแรกที่สามารถทำคลอดทารกโดยวิธีผ่าตัดทางหน้าท้อง วิธีดังกล่าวเรียกว่า ศัลยกรรมแบบซีซาร์ นอกจากนี้ยังมีความรู้ความสามารถในการผ่าตัด
โรคคอพอกและนิ่ว6.2 เป็นชาติแรกที่ให้กำเนิดโรงพยาบาลแห่งแรกในยุโรป6.3 จัดให้มีการรักษาความสะอาดในกรุงโรม มีทางระบายโสโครก จัดหาน้ำสะอาดสำหรับใช้บริโภค และมีการลำเลียงน้ำจากแหล่งน้ำไปสู่แหล่งกันดารน้ำด้วยระบบท่อ

6.4แพทย์โรมันชื่อ กาเลน รวบรวมและจัดทำตำรับยา

สังคม

       ชาวโรมันเป็นคนเชื้อสายอินโด-ยุโรเปียน แต่เป็นคนละกลุ่มกับพวกกรีก พูดภาษากรีกเรื่องราวของชาวโรมันเริ่มจากที่มีชาวอินโด-ยุโรเปียนกลุ่มหนึ่งเดินทางเข้ามาบุกรุกดินแดนของแหลมอิตาลีในราวประมาณ 2000 ปี ก่อนคริสตกาล คนกลุ่มนี้เข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริเวณอิตาลีทางตอนเหนือและตอนกลาง และต่อมาก็ได้ผสมกลมกลืนกับชาวพื้นเมืองเดิม จนเกิดเป็นชนกลุ่มใหม่ซึ่งเรียกกันรวมๆว่า อิตาลิค (Italics) ชนเผ่าอินโด-ยุโรเปียนนี้นอกจากมีการพัฒนาการที่เจริญกว่าชนเผ่าเดิมในแหลมอิตาลี ยังเอาเทคนิคทางการเกษตร การใช้โลหะ เช่น ทองแดง  บรอนซ์ และเหล็กมาใช้ในอิตาลี มีผลให้ประชากรในอิตาลีมีความก้าวหน้ากว่าเดิมอย่างมาก ในระยะ 1000 ปี ก่อนคริสต์ศักราช   พวกหนี้ตั้งถิ่นฐานส่วนใหญ่อยู่บริเวณลาติอุม (Latium) ทางตอนใต้ของแม่น้ำไทเบอร์  ด้วยเหตุนี้จึงได้รับชื่ออีกชื่อหนึ่งว่า พวกลาติน (Latins)
ในระยะต่อมาประมาณปี 650 ก่อนคริสตกาล เมื่อชาวโรมันสถาปนาระบอบสาธารณรัฐเป็นผลสำเร็จแล้วก็มีการสงวนสิทธ์ในการปกครองไว้เฉพาะกลุ่มน้อยซึ่งเป็นผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากตระกูลเก่าแก่

ระยะสังคมโรมันแบ่งคนออกเป็น 2 กลุ่ม คือ

1. พวกแพทริเชียน(patricians)

2. พวกเพลเบียน(plebeians)

ชน 2 พวกนี้จะมีสิทธิ์ทางการเมืองและสังคมไม่เท่ากัน ทั้งนี้เพราะผู้มีสิทธิ์ในการบริหารบ้านเมือง โดยผ่านทางวุฒิสภาและสภาสามัญนั้นส่วนมากอำนาจตกอยู่แก่ชนชั้นสูงและผู้มั่งคั่งร่ำรวยมากกว่าสามัญชนและคนจน ด้วยเหตุนี้จึงเกิดความพยายามในหมู่เพลเบียน ที่จะหาทางแก้ไขปฏิรูปสถาบันทางการเมืองและกฎหมาย เพื่อเปิดโอกาสให้เพลเบียนมีสิทธ์แท้จริงในการปกครองประเทศตลอดจนรักษาผลประโยชน์ของกลุ่มตน ความพยายามดังกล่าวประสบความสำเร็จตามลำดับดังตัวอย่างเช่น ประมวลกฎหมายในปี 450 ก่อนคริสตกาล ที่เรียกว่ากฎหมายสิบสองโต๊ะ (Law of the Twelve Tables) ซึ่งจารึกบนแผ่นไม้ ประมวลกฎหมายสิบสิงโต๊ะถือกันว่า เป็นกฎบัตรแห่งเสรีภาพของประชาชนโรมัน ในแง่ที่มีกำหนดข้อบังคับบ้านเมืองเด่นชัดเป็นครั้งแรก  ใช้เป็นแม่บทในการพิจารณาคดีต่างๆ ด้วยความจำหรือขนบธรรมเนียมโบราณ ที่ประชาชนไม่อาจรู้แจ้งได้ และนอกจากนี้ยังมีการจัดตั้งสภาเผ่าพันธุ์ ( Assembly of the ribes) อันเป็นสภาของกลุ่มเพลเบียนโดยเฉพาะ เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมความเดือดร้อนนานาประการของสามัญชน  สภาเผ่าพันธุ์มีสิทธิ์ออกกฎหมายข้อบังคับต่างๆ เช่นเดียวกัน  ระเบียบข้อบังคับของสภาเผ่าพันธุ์ เรียกว่า “โองการของสามัญชน”  (Decree of Plebiscitum)
นอกจากโรมันจัดรูปแบบบริหารการปกครองที่มีความแตกต่างและหลากหลายแล้ว โรมันยังออกกฎหมายที่มีลักษณะเฉพาะ  เพื่อใช้ควบคุมประชาชนที่อยู่ในจักรวรรดิกล่าวคือ
- The  Jus Cilvile (Civil Law) เป็นกฎหมายที่ใช้กับพลเมืองโรมัน มีทั้งที่เขียนและไม่เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร  รวมทั้งกฎหมายของสภาเซเนท กฤษฎีกาของจักรวรรดิ คำสั่งของผู้ช่วยกงสุล และขนบธรรมเนียมประเพณีโบราณบางอย่างที่กฎหมายบังคับใช้
- The Jus Gentium (Law of People) เป็นกฎหมายที่ใช้กับประชาชนทั่วไปไม่จำกัดเชื้อชาติ
- The Jus Natural(Natural Law) กฎธรรมชาติ ซึ่งเป็นอิทธิพลของนักปรัชญาสโตอิค ที่ทำให้หลักการของกฎหมายวางอยู่บนพื้นฐานของกฎธรรมชาติ  โดยถือว่ากฎหมายคือสิ่งที่พระเจ้าสร้างขึ้น กฎหมายจึงสามารถใช้ครอบคลุมมนุษย์ทุกคน และทุกรัฐอย่างเท่าเทียมกัน ลักษณะเด่นของกฎหมายโรมันที่เป็นมรดกตกทอดมาจนถึงปัจจุบันคือ การให้ความสำคัญเรื่อง
สิทธิส่วนบุคล ซึ่งเป็นหลักการสำคัญของกฎหมายโรมัน ที่ทุกคนได้รับความเท่าเทียมกันตามกฎหมาย แม้แต่ทาสก็ได้รับความคุ้มครองด้วย