การผุพังอยู่กับที่ (Weathering)
กระบวนการเกิดภูเขาทำให้หินต่าง ๆ ปรากฏตัวขึ้นบนโลก หลังจากนั้นหินเหล่านี้ก็จะเกิดการผุพังอยู่กับที่
ความหมายและสาเหตุของการผุพังอยู่กับที่
การผุพังอยู่กับที่ เป็นกระบวนการที่ทำให้หินและสสารอื่น ๆ บนพื้นโลกแตกสลายออกเป็นชิ้น ๆ
สาเหตุของการผุพังอยู่กับที่ ได้แก่ ความร้อน ความเย็น น้ำ น้ำแข็ง แก๊สออกซิเจน และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศ
ประเภทของการผุพังอยู่กับที่
การผุพังอยู่กับที่แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือการผุพังอยู่กับที่เชิงกลและการผุพังอยู่กับที่เชิงเคมี ซึ่งการผุพังทั้งสองประเภทนี้จะเกิดขึ้นอย่างช้า ๆ แต่เมื่อเวลาผ่านไปนาน ๆ ก็ทำให้หินหรือสสารอื่น ๆ พังทลายลงได้
การผุพังอยู่กับที่เชิงกล ( Mechanical Weathering) คือกระบวนการผุพังอยู่กับที่ที่ทำให้หินหรือสารอื่น ๆ แตกออกเป็นชิ้น ๆ ได้
ตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการผุพังอยู่กับที่เชิงกล ได้แก่
1 ) ความร้อนและความเย็น โดยความร้อนจากดวงอาทิตย์หรือไฟป่าทำให้ด้านนอกของหินร้อนกว่าด้านในของหิน ทำให้ด้านนอกของหินหลุดออกเป็นแผ่น ๆ ส่วนความเย็นได้มาจากฝน ซึ่งทำให้หินที่ร้อนเย็นตัวลงอย่างรวดเร็ว จึงทำให้หินแตกออกเป็นรอยแยกได้
* รูปปั้นหินบนหลังคาโบสถ์นอเทรอดาม ในกรุงปารีสประเทศฝรั่งเศลกำลังสึกหรอเนื่อง มาจากการผุพังอยู่กับที่
2 ) การแข็งตัวและการละลาย เกิดจากน้ำที่อยู่ในรอยแตกของหินแข็งตัว น้ำจะขยายตัวทำให้รอยแยกของหินใหญ่มากขึ้น และทำให้พื้นถนนเกิดเป็นหลุมเป็นบ่อ
3 ) การเจริญเติบโตของต้นไม้ โดยเกิดจากการไซซอนของรากต้นไม้ไปตามรอยแยกของหิน เมื่อรากต้นไม้ใหญ่ขึ้น ก็สามารถทำให้หินแตกออกได้
4 ) การครูดถู เป็นการเสียดสีกันระหว่างหินกับทรายและเศษหินเล็ก ๆ ที่มากับน้ำ น้ำแข็ง ลมและแรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้หินที่ถูกเสียดสีเกิดการเปลี่ยนแปลงได้
5 ) การกระทำของสัตว์ พบว่าสัตว์ที่ขุดรูอยู่ในพื้นดิน เช่น หนู ตัวตุ่น แมลงบางชนิดช่วยทำให้หินในดินเกิดการแตกทลายออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ ได้
การผุพังอยู่กับที่เชิงเคมี ( Chemical Weathering) เป็นกระบวนการที่ทำให้หินแตกสลายออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ โดยอาศัยการเปลี่ยนแปลงทางเคมี
ตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการผุพังอยู่กับที่เชิงเคมี ได้แก่
1) น้ำ เป็นตัวการสำคัญที่สุด ทำให้เกิดการผุพังได้โดยการละลาย
2) แก๊สออกซิเจน หินที่มีเหล็กเป็นองค์ประกอบจะทำปฏิกริยากับแก๊สออกซิเจนในสภาวะที่มีน้ำอยู่ด้วย และเกิดเป็นสนิม สนิมทำให้หินอ่อนตัวลงและแตกเป็นชิ้นเล็กๆ และให้สีน้ำตาลหรือสีแดง
3) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สนี้จะละลายรวมตัวกับน้ำฝนและน้ำที่อยู่ในช่องอากาศในดิน ทำให้เกิดเป็นกรดอ่อน เรียกว่า กรดคาร์บอนิก ซึ่งทำให้หินประเภทหินปูนและหินอ่อนผุพังได้
4) สิ่งมีชีวิต พบว่ารากพืชเมื่อเติบโตขึ้นจะผลิตกรดอ่อนที่สามารถละลายหินรอบ ๆ รากได้ และสิ่งมีชีวิตที่คล้ายพืช เรียกว่า ไลเคน ( Lichens ) ที่เติบโตบนหิน จะสร้างกรดอ่อนที่ทำให้หินผุพังได้

ทราบหรือไม่ การเผาไหม้เชื้อเพลิงต่าง ๆ จะก่อให้เกิดสารประกอบจำพวกซัลเฟอร์ คาร์บอน และไนโตรเจน ซึ่งทำให้เกิดมลภาวะทางอากาศ และสารประกอบเหล่านี้จะทำให้ปฏิกิริยาทางเคมีกับไอน้ำในเมฆ ทำให้เกิดเป็นกรด และเมื่อกรดเหล่านี้รวมตัวกับเม็ดฝน ก็จะตกลงมากลายเป็นฝนกรด ทำให้เกิดการผุพังอยู่กับที่เชิงเคมีได้อย่างรวดเร็ว