โรคอีสุกอีใส เริม งูสวัด

• อีสุกอีใสเกิดจากไวรัสกลุ่มใด และมีโรคที่เกิดจากไวรัสกลุ่มนี้อื่น ๆ อีกหรือไม่

  • อีสุกอีใสหรือ chicken pox เกิดจากไวรัสในแฟมิลี herpesvirus family หลายคนสับสนเอาคำว่า herpes หรือไวรัสเริม ไปใช้แทนกลุ่มนี้ทั้งหมด จริง ๆ แล้วไวรัสในกลุ่มนี้มีเป็น 100 ชนิด และชนิดที่เด่น ๆ มี 3 ชนิดคือ herpes virus ทำให้เกิดเริมที่ปากและอวัยวะเพศ อีกชนิดคือ เอ็บสไตน์บาร์ไวรัส Ebstein Barr virus ซึ่งทำให้เกิดโรคที่เรียกว่า infectious mononucleosis และอีกกลุ่มคือ Varicella-zoster ไวรัสที่ทำให้เกิดอีกสุกอีใสและงูสวัด
• ลักษณะการติดต่อของเชื้อเป็นอย่างไร
  • สิ่งที่น่าสนใจคือ เชื้อติดต่อง่ายมาก โดยเฉพาะกระจายในหน้าหนาว ร้อยละ80 ของผู้สัมผัสคนป่วยจะเป็น ถ้าไม่มีภูมิคุ้มกัน การติดต่อ จะเกิดจากลมหายใจ สารคัดหลั่ง น้ำลาย และการสัมผัสใกล้ชิด แต่ในหนังสือบอกว่า อาบน้ำว่ายน้ำด้วยกัน ไม่ติด?
  • สมัยก่อนเชื่อว่า เป็นโรคนี้แล้วจะไม่เป็นอีก ปัจจุบัน เราพบว่าภูมิจะอยู่ประมาณ 30-40 ปี และอาจเป็นใหม่ได้ ในคนที่หายจากการเป็น เชื้อจะยังไม่หมดไป และเชื้อที่ฝังตัวอยู่ในปมประสาทจะทำให้เรากลายเป็นงูสวัด( shingles) ในอนาคต
• ระยะติดต่อและฟักตัว
  • สามารถติดต่อได้ตั้งแต่ 2 วันก่อนผื่นขึ้น และจนกระทั่งผื่นเริ่มแห้ง คือประมาณ 1 อาทิตย์หลังผื่นขึ้น ระยะฟักตัวประมาณ 10วัน ถึง 2 อาทิตย์
• ถ้าเด็กสัมผัสคนเป็นโรคแล้วฉีดวัคซีนทันไหม
  • ไม่ทัน ต้องใช้ยาอีกตัว
  • ถึงไม่ทัน ถ้าเด็กของเราแข็งแรง ไม่มีปัญหา เพราะการเป็นในเด็ก แข็งแรง โอกาสเกิดโรคแทรกไม่มาก เพียงดูแลให้ถูกต้อง ป้องกันการไปติดคนอื่น ภูมิที่เขาได้ จะดีกว่าภูมิที่เกิดจากการฉีดวัคซีน
• อาการและการรักษา
  • หลังได้รับเชื้อ ก่อนออกผื่นสองวัน เด็กอาจมีปวดเมื่อย ไข้ต่ำ ๆ ปวดหัว ปวดท้อง
  • ผื่นจะเริ่มเป็นเม็ดเล็ก พองออกเหมือนตุ่มน้ำ เริ่มจากท้อง และหน้า กระจายออกตามแขนขาและจะเป็นที่ปาก หรืออวัยวะเพศได้ ต่อมาจะแตกและแห้ง
  • ผื่นของอีสุกอีใสมีลักษณะเฉพาะคือ พบได้ทุกระยะในคนคนเดียวกัน
  • เด็กโต อาการไข้และออกผื่นจะเป็นมากกว่าเด็กเล็ก
  • การรักษา รักษาตามอาการ เช่นไข้ เช็ดตัว กินยาลดไข้พาราเซทามอล ยาแก้เสียดท้อง และป้องกันไม่ให้เด็กเกา บางครั้งอาจต้องใช้ยาทาป้องกันแบคทีเรีย หรือกินป้องกัน จำไว้ว่า ถ้าแผลไม่ลึก ไม่มีแบคทีเรียแทรก ไม่เป็นแผลเป็น โรคนี้หายเอง
• ภาวะแทรกซ้อน และข้อห้ามปฏิบัติ
  • ข้อห้ามปฏิบัติที่สำคัญยิ่ง ในการติดเชื้อไวรัสในกลุ่มนี้ คือการรับประทานยาแอสไพริน ซึ่งจะทำให้เกิดกลุ่มอาการ ราย (rye's syndrome)มีอาการตับวายและเสียชีวิต ดังที่เคยเกิดคดีฟ้องร้องกันมาแล้ว
  • ภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ สมองอักเสบ(encephalitis)และปอดอักเสบ(pneumonia)โดยเฉพาะเด็กโต ถ้าเด็กปวดหัวคอแข็ง อาเจียนมาก หรือไอมากไข้สูง พบแพทย์ทันที
• การติดเชื้อในหญิงตั้งครรภ์และผู้มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
  • ทั้งหญิงตั้งครรภ์และผู้มีปัญหาภูมิคุ้มกัน ถ้าไม่เคยเป็นมาก่อน ให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสคนเป็น เพราะการติดเชื้อครั้งแรกในคนตั้งครรภ์ จะทำให้เด็ก เป็นโรคแทรกซ้อนและพิการได้ โดยเฉพาะในคนที่อายุครรภ์น้อยกว่า 20 สัปดาห์ (บาง รพ. ถึงกับแนะนำว่า แม่สมัยใหม่ ที่เกิดมายุคปัจจุบัน ยังไม่เคยเป็นอีสุกอีใส ให้ฉีดวัคซีน 2 เข็มก่อนมีลูก)เช่นเดียวกับผู้เป็นเอดส์ ก็ต้องระมัดระวัง เพราะถ้าเป็น มีโอกาสโรคแทรกมาก
  • ในกรณีที่แม่เป็นก่อนเด็กจะคลอด2-5วัน จะเสี่ยงทำให้เด็กถึงชีวิตได้ เพราะแม่จะส่งเชื้อให้ลูก แต่ส่งแอนติบอดี้ที่เป็นภูมิให้ไม่ทัน เด็กต้องได้รับภูมิชนิดสังเคราะห์ทันที
  • ในกรณีแม่เคยเป็นหรือเคยฉีดวัคซีน แล้วเป็นอีกตอนตั้งครรภ์ มักไม่เสี่ยงต่อการพิการของเด็ก( กรณีนี้คือกรณีของเมืองไทยและคนไทยส่วนใหญ่) แต่ไม่ 100%ว่าจะปลอดภัย
• จะติดอีสุกอีใสจากคนที่เป็นงูสวัดได้หรือไม่
  • คำตอบคือ ได้ครับ สามารถเป็นอีสุกอีใสได้
  • แต่การติดงูสวัด ไม่ทำให้เกิดงูสวัดในตอนนั้น เพราะงูสวัด คือการที่เชื้ออีสุกอีใสในปมประสาท เกิดเจริญขึ้นมา ในกรณีที่เรามีความเครียด หรืออ่อนแอลง
• วัคซีนมีประโยชน์คุ้มไหม ให้อย่างไร
  • ถ้าถามในอนาคต ผมว่าคุ้ม เพราะต่อไป การติดเชื้อในธรรมชาติจะน้อยลง และการเป็นในตอนผู้ใหญ่ เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน และเสียงานการ และในคนจะตั้งครรภ์ ก็เป็นเรื่องสำคัญ
  • ในประเทศพัฒนา ให้เป็นมาตรฐาน ในเด็ก อายุ12-18 เดือน ถ้าเด็กอายุน้อยกว่า 12 ให้เข็มเดียว ในผู้ใหญ่ หรืออายุมากกว่า 12 ให้สองเข็ม ห่างกัน 1 เดือน ป้องกันได้ 85%
• แล้วคนที่เพิ่งรับเชื้อแต่คิดว่าตัวเองไม่มีภูมิ แต่ไม่อยากเป็นทำอย่างไร
  • มียาป้องกันอีกตัว คือ VZIG หรือ Varicella Zoster Immunoglobulin จะให้ในคนที่ไปรับเชื้อแต่เสี่ยงต่อการเกิดโรครุนแรง เช่น มารดาตั้งครรภ์ คนเป็นมะเร็ง ภูมิคุ้มกันอ่อน หรือเด็กที่ติดเชื้อจากแม่
• เป็นอีสุกอีใสแล้วโอกาสเป็นงูสวัดในตอนโตกี่%
  • 10-20%
• มียารักษาโรคในกลุ่มนี้ไหม
  • โรคใน กลุ่ม varizella, zoster,herpes เช่นงูสวัด อีสุกอีใส เริม มียา ปัจจุบันมีหลายตัว เช่น zovirax , famcyclovir ,etc มีทั้งรับประทาน ฉีดเข้าเส้น และทา  ข้อสำคัญคือ ให้ภายใน24 ชมหลังผื่นเริ่ม จึงเป็นประโยชน์ แต่ในบางกรณีเช่น คนไข้เป็น เอดส์ ก็อาจต้องให้ต่อเนื่องเป็นสัปดาห์ และอาจให้ภายหลังจาก 24 ชม แต่เชื้อยังกระจายต่อก็ได้