หุ่นคืออะไร
            ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๒๕อธิบายว่าหุ่น  น. รูป,รูปแบบ,ตุ๊กตาที่จำลองมาจากของจริง;รูปปั้นหรือแกะสลักที่;ชื่อการเล่นมหรสพที่ใช้รูปหุ่นแสดงเป็นเรื่องราว” ฉะนั้นหุ่นก็คือการเล่นมหรสพที่ใช้รูปจำลองเหมือนของจริงหรือรูปตุ๊กตาแสดงแทนตัวคนและเคลื่อนได้ด้วยการเชิดหรือชักหรือบังคับ
ความเป็นมาของหุ่น
             มีหลักฐานบางอย่างบอกว่า  หุ่นเป็นมหรสพประจำชาติของเกือบทุกประเทศในโลก  ไม่ว่าจะอยู่ทางซีกโลกตะวันตกหรือตะวันออก  หุ่นมาเจริญรุ่งเรืองมากที่สุดในคริสต์ศตวรรษที่๑๖-๑๗โดยมีอิตาลีเป็นศูนย์กลางไปทั่วยุโรปจนถึงปัจจุบัน เกือบทั่วโลกรวมทั้งจีน  ญี่ปุ่น  ชวา  ลังกา  มอญ  ลาว  และไทย
  

http://www.youtube.com/watch?v=bSmK9WYTpXY&feature=related

การกำเนิดหุ่นของโลก
              นาย สน   สีมาตรัง ได้บันทึกไว้ในเรื่องหุ่นไทยโดยสันนิษฐานว่าการแสดงหุ่นมาจากเหตุจูงใจสองประการคือ
              ๑.เกิดจากจินตนาการของประติมากรในสมัยโบราณ   ศิลปกรรมที่นิยมสร้างเป็นรูปเหมือนเช่น รูปปั้นคน  สัตว์และสิ่งของ  รูปเหล่านี้เป็นรูปนิ่งเคลื่อนไหวไม่ได้  ประติมากรอาจจินตนาการไปว่า  เมื่อปั้นรูปเหมือนแล้วก็ควรให้เคลื่อนไหวได้เหมือนคนจริงด้วย    ด้วยเหตุนี้จึงคิดประดิษฐ์กลไกในตัวหุ่นให้เคลื่อนไหวตามต้องการ            
               ๒.เป็นพัฒนาการแสดงของคนจริง       การมหรสพที่ใช้คนจริงนั้นเป็นมหรสพที่เก่าแก่อาจซ้ำซากจำเจหรือมีคณะมหรสพที่ใช้คนจริงแสดงจนเกิดการแข่งขัน  เพื่อการประหยัดและได้ประโยชน์สูงสุด   ผู้ที่เกี่ยวข้องจึงคิดพัฒนาการแสดงของคนจริงมาเป็นการแสดงหุ่น   เป็นการแสดงที่แปลกตาและให้ความเพลิดเพลินไม่น้อยกว่าใช้คนจริงจึงได้รับความสำเร็จเป็นที่นิยมเรื่อยมา

ประเภทของหุ่น
             โดยทั่วไปแบ่งออกเป็น  ๔  ประเภทด้วยกันได้แก่
        ๑.หุ่นที่มีสายบังคับจากด้านบน   หุ่นแบบนี้จะมีรูปร่างหน้าตา  แขนขาเหมือนคนจริง  เพียงแต่มีขนาดเล็กลงมาเหมือนตุ๊กตา  โรงหุ่นก็จำลองลงมาให้มีขนาดสัมพันธ์กับตัวหุ่น  คนบังคับจะอยู่เหนือโรงบังคับด้วยสายที่ผูกติดกับอวัยวะต่างๆของตัวหุ่นห้อยลงมา  นิยมเล่นกันในแถบทวีปยุโรป
        ๒.หุ่นที่บังคับด้วยมือ    คือตัวหุ่นจะสร้างไว้สำหรับให้มือคนเชิดล้วงเข้าไปบังคับตัวหุ่นให้เคลื่อนไหวตามต้องการ   นิยมเล่นในทวีปยุโรปเช่นกัน
        ๓.หุ่นที่บังคับด้วยก้านไม้และสายโยงใย   หุ่นประเภทนี้คล้ายกับประเภทที่ ๑
รวมทั้งฉากก็เช่นกัน  ต่างกันที่กลไกบังคับ  หุ่นแบบนี้มีก้านไม้เสียบติดตัวเป็นแกนอยู่ทางเบื้องล่าง  มีสายระโยงรยางค์ต่อติดกับอวัยวะต่างๆ  นิยมเล่นทั้งในยุโรปคับและเอเชีย
       ๔.หุ่นหนัง   ตัวหุ่นจะสร้างด้วยแผ่นหนังสัตว์  แผ่นกระดาษหรือแผ่นกระดาน 
ทำให้หุ่นแบบนี้ตัวแบนและมีลวดลายฉลุอยู่บนตัวหุ่น   การบังคับทำได้หลายวิธี เช่น   ใช้ก้านไม้ติดตรึงกับตัวหุ่น  ส่วนคนเชิดจะชูตัวหุ่นไว้เหนือหัวและเต้นพลางเชิดพลางไปตามดนตรีและบทขับร้องเช่นหุ่นหนังใหญ่ของไทย  บางวิธียังบังคับให้หุ่นเคลื่อนไหวโดยคนเชิดอยู่ด้านหลังของหุ่นเช่นหนังตะลุงของไทยและหุ่นหนังของชาวอินโดนีเซีย      ในการแสดงจะต้องมีจอผ้าขาวและให้แสงสว่างอยู่เบื้องหลังเพื่อให้เกิดเงาของหุ่นปรากฏอยู่บนจอ    หุ่นแบบนี้มีแต่ในประเทศแถบซีกโลกตะวันออกเท่านั้น