โครงการและประวัติความเป็นมา

 

 

 

 

 

เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชกระแสรับสั่งให้สำรวจสถานที่ที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

เคยประทับเมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ บริเวณหลังวัดอนงคาราม เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร และสำรวจชุมชนในท้องที่บริเวณนั้น

ซึ่งค่อนข้างจะแตกต่างจากชุมชนอื่น เพราะประกอบไปด้วยชาวไทย  จีน  มุสลิม  และลาว เคยอาศัยอยู่ร่วมกันในบริเวณนั้น

อย่างสงบสุขมาตั้งแต่ครั้งรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ แต่ปัจจุบันกิจกรรมที่เป็นขนบธรรมเนียมประเพณีของชุมชน

รวมทั้งอาคารบ้านเรือนในชุมชนนับวันเปลี่ยนแปรไป สมควรจะได้ศึกษาเพื่อจะได้ฟื้นฟู หรือ อนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไป

ผู้รับสนองพระบรมราชดำริได้ทำการสำรวจสืบทราบตำแหน่งที่แน่นอนของบ้านที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

ประทับเมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ ตามหนังสือ “แม่เล่าให้ฟัง” พระนิพนธ์ของพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ แต่เป็นที่น่าเสียดายว่าบ้านดังกล่าวได้ถูกรื้อไปแล้วโดยมีตึกแถวสองชั้นขึ้นมาแทนที่คณะผู้สำรวจจึงทำการสำรวจในบริเวณโดยรอบ

ได้พบอาคารตึกแถวชั้นเดียวในบริเวณอาคารกลุ่มที่ทรุดโทรมมากตามลักษณะของอาคารแถวนี้มีรูปร่างใกล้เคียงกับ “บ้าน” ในหนังสือ

“แม่เล่าให้ฟัง”  จึงนำความขึ้นกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวให้ทรงทราบ 

ในระหว่างคณะที่สำรวจได้ทำการสำรวจบริเวณดังกล่าวเจ้าของที่ดิน คือ นายแดง  นานา และ นายเล็ก  นานา ทราบเรื่องจึงน้อมเกล้าฯ ถวายที่ดินบริเวณนั้นแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเป็นพื้นที่ 4 ไร่ ตอนกลางของพื้นที่เป็นที่ตั้งบ้านของเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษาธิบดี (แพ  บุนนาค) อธิบดีกรมพระคลังสินค้า ในรัชกาลที่ 5 เป็นอาคารตึกแถวปนไม้ขนาดใหญ่ 2 ชั้น จำนวน 2 หลังตั้งขนานกัน ลักษณะสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 5 ล้อมรอบตึกแถวบริเวณเรือนบริวารชั้นเดียวทางด้านขวาและด้านหลังของตึกใหญ่ ส่วนด้านซ้ายเป็นตึก 2 ชั้น ลักษณะที่ล้อมลอบนี้ประยุกต์จากสถาปัตยกรรมแบบจีน อาจเก่าแก่ถึงสมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่งเป็นช่วงสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัต  บุนนาค) บิดาเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ (แพ) เป็นผู้ปกครองชุมชนย่านนี้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานให้อนุรักษ์และพัฒนา ให้เป็นอุทยานเฉลิมพระเกียรติ

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชะนี เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวเป็นย่านประวัติศาสตร์ใกล้เคียงกับสถานที่ที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีเคยประทับตั้งแต่ครั้งทรงพระเยาว์ โดยโปรดให้มูลนิธิชัยพัฒนาเป็นเจ้าของโครงการ นายนนท์  บูรณสมภพ เป็นผู้ออกแบบและบริหารโครงการ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์เป็นผู้ดำเนินการจัดสร้าง โดยมี กรมศิลปากร เป็นผู้ควบคุมความถูกต้องทางด้านประวัติศาสตร์และศิลปกรรม 

 

 

 

 

ผู้รับสนองประราชดำริได้กำหนดแนวทางการดำเนินงาน  ตามพระราชดำริไว้ดังนี้ 

 

 

 

1. ให้เป็นสวนสาธารณระดับชุมชน สำหรับประชาชนทุกเพศทุกวัยในละแวกใกล้เคียงและผู้สนใจได้พักผ่อนหย่อนใจ

2. ให้อนุรักษ์อาคารสำคัญไว้เพื่อเป็นอนุสรณ์และเป็นการเฉลิมพระเกียตริสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชะนี โดยภายในอาคารจัดเป็นอาคารพิพิธภัณฑ์แสดงพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชะนี รวมทั้งเป็นแหล่งศึกษาชีวิตความเป็นอยู่ร่วมกันของชุมชนชาว ไทย  จีน  มุสลิม  อนุรักษ์ส่วนประกอบสำคัญอื่นๆ เช่น ซุ้มประตูทางด้านเข้าที่ปรักหักพังจะคงรูปเดิมไว้โดยเสริมความมั่นคงให้คงทนแข็งแรง  

3. อนุรักษ์ต้นไม่ใหญ่ที่มีอยู่ในบริเวณ เช่น ต้นโพธิ์  ต้นไทร  ต้นชงโค

4. จัดพื้นที่ของสวนให้เป็นพื้นที่โล่งกว้างมากที่สุดโดยให้ที่โล่งเป็นลานพักผ่อน ปลูกไม้เลื้อยคลุมซุ้มทางเดิน เพื่อสนองความต้องการของประชาชนที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่แออัด

5. เพื่อให้เป็นที่ศึกษาพันธุ์พฤกษชาติของต้นไม้และดอกไม้นานาชนิด

6. จัดวางระเบียบการสัญจรไปมาในสวนสาธารณะให้ประชาชนใช้ได้โดยสะดวก 

 

 

 

 

วัตถุประสงค์ 

 

 

เพื่ออนุรักษ์ไว้เป็นพิพิธภัณฑ์เทิดพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และ พัฒนาพื้นที่เป็นสวนสาธารณะระดับชุมชน สวนแบ่งเป็นสวนส่วนหน้าและส่วนใน สำหรับประชาชนทุกเพศ ทุกวัยใช้พักผ่อนหย่อนใจ ฟื้นฟูสุขภาพ ร่วมชุมนุมประกอบพิธี หรือ กิจกรรมรื่นเริงตามเทศกาล และเป็นแหล่งศึกษาพันธุ์ไม้ รวมถึงเป็นสถานที่จัดแสดงนิทรรศการ อบรมศิลปะ และงานฝีมือ โดยจัดให้ผสมกลมกลืนกับสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติ