๑. พุทธประวัติ
๑.๑  ผจญมาร  เมื่อพระมหาสัตว์  ทรงรับหญ้ากุสะ ๘กำจากพราหมณ์ชื่อโสตถิยะแล้ว  ทรงนำไปปูลาดเป็นอาสนะที่โคนต้น “อัสสัตถะ” (ต่อมาเรียกต้นพระศรีมหาโพธิ์)ประทับนั่งผินพระพักตร์ไปทางแม่น้ำเนรัญชรา ทรงตั้งสัตยาธิฐานว่า “ตราบใดที่ยังไม่บรรลุด้วยความพยายามของบุรุษ  ด้วยเรี่ยวแรงองบุรุษ  แม้ว่าเลือดและเนื้อจะเหือดหายไปเหลือแต่หนังและกระดูกก็ตามทีเราจะไม่ลุกขึ้นจากอาสนะนี้” พญามารร้องบอกให้พระองค์เสด็จลุกขึ้นจากอาสนะว่า “บัลลังนี้เป็นของข้าท่านจงลุกขึ้นเดียวนี้”
๑.๒  การตรัสรู้  เมื่อทรงผนวชแล้ว  พระสิทธัตถโคตมะ  ได้ศึกษาค้นคว้าทางทุกข์อยู่เป็นเวลา ๖ ปีพระองค์ทรงทำอะไรบ้าง จะขอสรุปเป็นขั้นตอนตามระดับดังนี้ ขั้นที่ ๑ ทรงฝึกปฏิบัติโยคะ  ในแคว้นมคธ  สมัยนั้นมีอาจารย์ผู้มีชื่อเสียอยู่ ๒ท่านที่สอนวิธีฝึกปฏิบัติโยคะ คือ “อาฬารดาบส  กาลามโคตร” กับ “อุททกดาบส  รามบุตร” พระเจ้าสิทธถโคตรมะทรงไปขอศึกษาและปฏิบัติอยู่กับอาจารย์ทั้งสอบจนจบความรู้ของท่านโดยได้สำเร็จฌานสมาบัติ ๗  ขั้นตอนจากอาฬารดาบส  และได้ฌานสมาบัติขั้นที่ ๘  จากอุททกดาบส
ขั้นที่ ๒ ทรงบำเพ็ญตบะ  บำเพ็ญตบะ คือ การทรมานตนเองให้ลำบาก ตามวิธีทรมานตนเองแบบต่างๆพระองค์ทรงทรมานตนอย่างอุกฤษฏ์ปานฉะนี้ ก็ยังไม่พบทางแห่งความพ้นทุกข์จึงหันมาเริ่มขั้นตอนที่  ๓  อันเป็นขั้นตอนสุดท้ายของตปวิธี  ขั้นที่ ๓ ทรงบำเพ็ญทุกกรกิริยา  “ทุกกรกิริยา” แปลว่า การกระทำที่ทำได้ยากยิ่งด้วยวิธีการทรมานตนต่างๆทรงกระทำเป็น ๓ ขั้นตอนตามลำดับ ดังนี้ ๑.กัดฟัน  ๒.กลั้นลมหายใจ  ๓. อดอาหาร ๔. ทรงบำเบ็ญเพียรทางจิต
๑.๓ การสั่งสอน  หลังจากตรัสรู้แล้ว พระพุทธเจ้าทรงพิจารณาสัตวโลกที่จะพึงสั่งสอน  พระองค์เสด็จไปตรัสรู้สอน “ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” ว่าด้วยอริยสัจ ๔ ประการแก่ปัญจวัคคีย์โกณฑัญญะหัวหน้าปัญจวัคคีย์ได้ “ดวงตาเห็นธรรม” ทันทีที่ฟังพระธรรมเทศนาจบ ได้ทูลขอบวชพระองค์ประทานอุปสมบทให้ด้วยวิธีอุปสมบทที่เรียกว่า “เอหิภิขุ” (แปลว่า  เธอจงเป็นภิกษุเถิด) นับเป็นพระสงฆ์สาวกรูปแรกของพระพุทธองค์
๒. ประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา
๒.๑ พระสารีบุตร  
        ๑. ประวัติ  พระสารีบุตร เป็นชาเมืองนาลันทา  กรุงราชคฤห์โดยกำเนิด  บิดาของท่านมีนามว่า วังคันตพราหมณ์ และมารดานามว่า นางสารีรพราหมณีท่านมีนามเดิมว่า “อุปติสสะ”
๒. คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง
       ๒.๑ เป็นผู้มีปัญญาหลักแหลม พระสารีบุตรเป็นผู้มีปัญญาหลักแหลม สามารถแสดงธรรมหักล้างความคิดเห็นผิดและทำให้ผู้ฟังเกิดความรู้ความเข้าใจได้แจ่มแจ้ง
      ๒.๒ มีการกตัญญูกตเวทิตาธรรมเป็นเลิศ  ท่านถือว่าพระอัสสชิเ)นอาจารย์รูปแรกที่นำท่านเข้ามาสู่ร่มเงาพระพุทธศาสนา
      ๒.๓ เป็นผู้มั่นคงและปรารถนาดีต่อพระพุทธศาสนา  พระสารีบุตรปรารถนาอยากให้พระสัทธรรมดำรงอยู่ได้นาน  อำนวยประโยชน์แก่มหาชนอย่างกว้างขวาง
๒.๒ พระโมคคัลลานะ
     ๑. ประวัติ  พระโมคคัลลานะ มีนามเดิมว่า “โกลิตะ” เป็นบุตรพราหมณ์หัวหน้าหมู่บ้านโกลิตความ  ซึ่งอยูใกล้กับหมู่บ้านอุปติสสคาม  ท่านมีเพื่อนกินเพื่อนเที่ยวด้วยกัน  ชื่อ อุปติสสะ
     ๒.คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง   คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่างของพระโมคคัลลานะ  มีดังนี้
           ๒.๑ เป็นผู้มีความอดทนยิ่ง เมื่อบวชแล้ว  พระโมคคัลลานะไปปฏิบัติธรรมอยู่ ณกัลลวาลมุตตคาม  พยายามเพื่อบรรลุผลที่ต้องการ
           ๒.๒ เป็นผู้ถนอมตนยิ่ง  พระโมคคัลลานะเป็นพระเถระมีอิทธิฤทธิ์  บางครั้งพระพุทธเจ้ายังทรงมีพุทธบัญชาให้พระโมคัลลานะใช้พระโมคคัลลานะใช้อิทธิฤทธิ์ปราบผู้ควรปราบเพื่อให้เขาหาพยศแล้วนำเข้าหาพระธรรม
           ๒.๓ มีความใฝ่รู้อย่างยิ่ง  คุณธรรมข้อนี้ปรากฏตั้งแต่สมัยยังเป็นฆราวาส
๒.๓  นางขุชชุตตรา
     ๑. ประวัติ นางขุชนุชตรา เป็นธิดาของนางนมในบ้านของโฆสกเศรษฐี  เมืองโกสมพีนางได้ชื่อว่า “ขุชนุชตรา” เพราะเป็นหญิงค่อม  ชื่อของนางแปลเต็มว่า “อุตราผู้ค่อม”     
      ๒. คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง 
            ๒.๑ เป็นผู้ฝึกฝนตนเองอยู่เสมอ  จากประวัติจะเห็นว่านางขุชนุชตราเป็นสาวใช้ที่ไม่ซื่อสัตย์ในเบื้องต้น
             ๒.๒ เอาใจใส่ในหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย  หลังจากนางบรรลุเป็นพระโสดาบันแล้วนางก็ได้แสดงธรรมให้เจ้านายคือนางสามาวดีฟัง
๒.๔ พระเจ้าพิมพิสาร
     ๑. พระราชประวัติ  พระเจ้าพิมพิสาร  ทรงเป็นพระมหากษัตริย์แห่งคมธรัฐ มีบทบาทเกี่ยวของกับพุทธประวัตินับตั้งแต่ตอนที่พระองค์เสด็จออกผนวชแล้วเสด็จมายังแคว้นมคธ  ไปประทับอยู่ที่ปัณฑวบรรพต
      ๒. คุณธรรมที่ควรเป็นแบบอย่าง
             ๒.๑ เป็นพ่อที่ดี  พระเจ้าพิมพิสารมีความรักอชาตศัตรูผู้เป็นพระราชโอรสอย่างแท้จริง
             ๒.๒ ทรงมั่นคงในพระรัตนตรัย  พระองค์ทรงรับเอาพระพุทธศาสนามาเป็นหลักปฎิบัติของพระองค์เองและประชาชนชาวเมืองราชคฤห์  สร้างวัดถวายไว้ในพระพุทธศาสนาเป็นวัดแห่งแรกในประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา  ทรงมั่นคงในพระศาสนายิ่งนัก
             ๒.๓ ทรงเป็นผู้นำที่ดี เมื่อก่อนพระเจ้าพิมพิสารทรงเลื่อมใสในชฎิล ๓พี่น้องก็นำประชาชนไปฟังคำชี้แนะเป็นประจำ ครั้นมาเป็นสาวกของพระพุทธองค์แล้ว
๓. ศาสนิกชนตัวอย่าง
      ๓.๑ พระมหาธรรมราชาลิไทย
               ๑.พระประวัติ  พระมหาธรรมราชาที่ ๑ (พระยาลิไทย) ทรงเป็นพระราชโอรสในพระยาเลอไทย  พระมหากษัตริย์องค์ที่  ๕ แห่งกรุงสุโขทัย
                ๒. คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง
                           ๒.๑  ทรงมีความกตัญญูอย่ายิ่ง พระมหาธรรมราชาชาลิไทย  ทรงมีความรักและกตัญญูต่อพระราชมารดาของพระองค์เป็นอย่างยิ่ง
                           ๒.๒ ทรงมีความสามารถในการถ่ายทอดนามธรรมให้เป็นรูปธรรม  เนื้อหาของไตรภูมิพระร่วง  กล่าวถึงเรื่องศีลธรรม  จริยธรรม  เรื่องนรก  สวรรค์  เป็นเรื่องละเอียดอ่อน ยากที่จะอธิบายให้เข้าใจได้
                          ๒.๓ ทรงมีความคิดริเริ่มเป็นยอด วิเคราะห์ได้จากการที่ทรงบรรยายธรรมในไตรภูมิพระร่วงจะเห็นว่าพระมหาธรรมราชาลิไทยมิเพียงแต่ “คัดลอก”  ความคิดจากคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกกถา  ฎีกา  เท่านั้น
๓.๒ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า   กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
         ๑. พระประวัติ   สมเด็จพระมหาสมณเจ้า   กรมพระยาวชิรญาณวโรรส    มีนามเดิมว่า “พระองค์เจ้ามนุษยมนาคมานพ” ประสูติเมื่อวันที่ ๑๒ เมษายน  พ.ศ. ๒๔o๒เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าจ้าอยู่หัว  และเจ้าจอมมารดาแพ
         ๒.คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง  คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่างของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า   กรมพระยาวชิรญาณวโรรส   กรมยาวชิรญาณวโรรส  มีดังนี้
              ๒.๑ ทรงมีความใฝ่รู้ใฝ่ศึกษา  ดังจะเห็นว่าสมัยยังทรงพระเยาว์  พยายามเอาแบบอย่างที่ดีจากที่พระองค์ประทับใจ  เช่น พระยาปริยัติธรรมธาดา
              ๒.๒  ทรงมีความอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นเลิศ  พระองศ์ทรงเป็น “เจ้านาย”  มาผนวชเป็นถึงพระอนุชาธิราชในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
              ๒.๓ ทรงมีหิริโอตตัปปะเป็นเลิศ  สมัยยังเป็นหนุ่ม  เบื้องแรกทรงมีค่านิยมแบบฝรั่งใช่ของแพง  ยี่ห้อ  ทรงใช่จ่ายสุลุ่ยสุร่าย ไม่รู้จักประหยัด
               ๒.๔ ทรงมีความคิกริเริ่ม  ทรงเห็นบทสวดมนต์นมัสการพระรัตนตรัยแบบเก่า  (สัมพุทเธ)  มีคติไปทางมหายานมากจึงทรงนิพนธ์  นมการสิทธิคาถา  (โย  จักขุมา)แทนเป็นความคิดริเริ่มที่เป็นแบบอย่างในการสืบทอดพระพุทธศาสนาอย่างถูกต้อง
                 ๒.๕  ทรงมีวิสัยทัศน์กว้างไกล  เนื่องจากทรงเป็นผู้ใฝ่รู้ใฝ่ศึกษาพระองค์จึงทรงมีวิธีคิดที่ยาบคาย (โยนิโสมนสิการ)อย่างครบวงจรคือ  คิดถูกวิธี  คิดมีระเบียบ  คิดเป็นเหตุเป็นผล  คือ  สร้างสรรค์
๔. ชาดก
ชาดก  คือเรื่องราวของพระโพธิสัตว์บำเพ็ญบารมี  เพื่อจะไปเสวยชาติเป็นพระพุทธเจ้าที่พระพุทธเจ้าตรัสเล่าไว้อยู่ในสุสุตตันตปิฏก ขุททกนิกาย  มีทั้งหมด  ๕๔๗  เรื่องในที่นี้จะกล่าวถึง  เรื่อง  มิตตวินทุกชาดก  และราโชวาทชาดก  ดังนี้
๔.๑ มิตตวินทุกชาดก   ครั้งหนึ่งในสมัยพุทธกาล  มีภิกษุว่ายากอยู่รูปหนึ่ง  พระเจ้าจึงได้ตรัสพระธรรมเทศนาเป็นชาดก   เรื่อง  มิตตวินทุกชาดก    มีความหมายว่า  มิตตวินทุกะ  เป็นบุตรชายในตระกูลพ่อค้า  มีพื้นฐานนิสัยเป็นคนโลภ  ครั้งหนึ่งมีคนชักชวนให้มิตตวินทุกะไปแสวงโชคโดยนั่งเรือสำเภาไปชายหนุ่มอยากไปยิ่งนัก  ด้วยความโลภหวังว่าจะได้เงินทองกลับมามากมาย
๔.๒ ราโชวาทชาดก  ครั้งหนึ่งในสมัยพุทธกาล ขณะพระพุทธองค์เสด็จประทับในพระวิหารเชตะวัน  ทรงมีพระประสงค์จะแสดงธรรมแก่กษัตริย์เจ้านครทั้งหลาย  จึงปรารภว่า  “แม้กษัตริย์ในอดีดทั้งหลายทรงสดับวาจาของบัณฑิตแล้วก็ทรงครองราชย์สมบัติโดยธรรมทรงบำเพ็ญทางสวรรค์ผ่านไปให้บรบูรณ์  บัดนี้เมื่อมีพระราชามาทูลอาราธนา  เราจึงแสดงธรรมแก่ราชา” จึงตรัสเล่า  ราโชวาทชาดกความว่า   ในอดีตกาล  ครั้งพระราชาพรหมทีตครองราชสมบัติในนครพาราณสี  พระโพธิสัตว์บังเกิดในสกุลพราหมณ์  เจริญวัยเติบโตใหญ่ได้เล่าเรียนจบศิลปศาสตร์  แล้วบรรพชาเป็นฦๅษีอบรมอภิญญาสมาบัติให้เกิดมาอาศัยอยู่ในป่าหิมพานต์เป็นที่สำราญ  มีรากไม้และผลไม้ในป่าเป็นอาหาร      
คุณธรรมที่เป็นแบบอย่าง
มิตตวินทุกชาดก     คุณธรรมที่เป็นแบบอย่างโลภมากลาบหาย
ราโชวาทชาดก    คุณธรรมที่เป็นแบบอย่าง ไม่ให้มีความโลภ